Speelt Verhofstadt de regering Michel uiteen?

Het Europees parlement heeft het al goedgekeurd in een commissie: Europese verkiezingen zullen voortaan twee stembrieven krijgen. Eentje voor de ‘nationale’ lijsten, waarbij je dus enkel op nationale kandidaten kan stemmen, het systeem zoals het nu bestaat. En daarnaast een stembrief met ‘Europese lijsten’ waarbij vermoedelijk de Europese socialisten, liberalen, christendemocraten, groenen, extreemrechts en extreemlinks een lijst zullen indienen. Met daarop een mix van kandidaten met allerlei Europese nationaliteiten.

Eén Europese kieskring dus , waarbij Belgen op Italiaanse, Franse, Duitse of pakweg Roemeense socialisten, liberalen, groenen of christendemocraten kunnen stemmen: dat is de droom van vele Europese toppolitici. Het zou het democratisch gehalte in Europa verstevigen en er meer één Europa van maken, zeggen de voorstanders, met Guy Verhofstadt (Open Vld) als aanjager. Alleen, het zijn de staats- en regeringsleiders die daarover ook nog hun zege moeten geven. En daar is het dus afwachten wat de Belgische regering daarover straks zal zeggen, want ze zijn verdeeld. Want binnen de Belgische regering is niet iedereen enthousiast: de N-VA is ronduit tegen.

De aanleiding van dit debat is de brexit. Want met het vertrek van de Britten komen er 73 zetels in het Europees parlement vrij. Wat moet er met die zetels gebeuren, daarover draait het debat. En Guy Verhofstadt, de fractieleider van ALDE, de Europese liberalen, wil daarvan gebruik maken om “een meer democratisch Europa te creëren”. Zijn idee: 27 zetels (een klein deeltje maar van heel het Europees parlement) toewijzen aan pan-Europese lijsten.

Hoe zit het straks met België?

Als straks heel het Europees parlement het voorstel goedkeurt, en die kans is groot, dan komt het dus tot bij de presidenten en eerste ministers. Die zitten op 23 februari samen in Brussel. Onder meer Emmanuel Macron en Angela Merkel zijn felle voorstanders. Maar is België dan tegen? Het zou vreemd zijn op het eerste gezicht: Verhofstadt is van dezelfde familie, zelfs hetzelfde land, als de premier Charles Michel. De liberalen zijn de grote voortrekkers van dit voorstel. En Didier Reynders, de minister van Buitenlandse Zaken, stelde het zelf in 2016 al voor. Alleen: dat is buiten de N-VA gerekend. Die zien zoiets echt niet zitten. Hun houding is van in het begin heel duidelijk geweest: de 73 zetels van de Britten moeten gewoon geschrapt worden. Allemaal. Want ze kosten jaarlijks bijna 30 miljoen euro aan de belastingbetaler. Dat dit een fractie is van het totale Europese budget, doet voor hen niet echt terzake.

Wat gaat N-VA dan doen?

Vraag is hoe hard de N-VA het gaat spelen. Veel hangt af van de rest van Europa. Als het duidelijk is dat een grote meerderheid, zowel in het parlement als bij de regeringsleiders het echt wil, wat is dan het nut van groot verzet? En moet België dat dan gaan aanvoeren? De Nederlanders zijn in elk geval tegen, en in de Europese Raad van regeringsleiders is unanimiteit nodig. Eén land kan dus blokkeren. Voorlopig doet de regering niets dan voorzichtig afwachten. Het valt te bezien of die aanpak kan werken tot vlak voor 23 februari: vroeg of laat moeten Michel en co wel kleur bekennen over Europa.