Jihad verhuist naar Afrika

Terreurgroep Islamitische Staat is de kop ingedrukt in Syriëen Irak. Nu is het islamitisch, fundamentalistisch geweld aan het verplaatsennaar Afrika. De redenen zijn onder andere de terugkerende militanten, de machtsvacuümsen de (politieke) instabiliteit. 

Waarom Afrika?

Er is veel corruptie en het beleid van de meeste regeringenis erg zwak op het continent. Bovendien zijn er veel arme jonge mannen die zich bedrogen voelendoor de samenleving. Dat alles zorgt voor een voedingsbodem voor jihadisme inAfrika. De Afrikaanse, islamitische, terroristische organisatie al-Shabab, diebanden heeft met het Al Qaida van Osama Bin Laden, heeft Somalië en hetaangrenzende Kenia al meer dan een decennium belaagd met gruwelijke daden. InNigeria heeft de terreurgroep Boko Haram dan weer geprobeerd om een staatsgreepte plegen en in 2002 werd er zelfs een klein islamitisch ‘kalifaat’ opgezet.

Dejongste jaren hebben de Afrikaanse, terroristische groepen hun terreinuitgebreid en ze zijn nog agressiever geworden. De database IHS jane’sTerrorism and Insurgency Centre nam in 2009 171 aanslagen waar van militanteislamitische groeperingen in Afrika. In 2015 was er sprake van maar liefst 738aanslagen met 4.600 doden als resultaat. De nederlaag van de terreurgroep Islamitische Staat van vorig jaar in Syrië en Irak heeft hetprobleem nog meer vergroot. Duizenden Afrikaanse jihadisten zijn nu aan hetterugkeren naar hun thuislanden. Uit Tunesië alleen al zijn er maar liefst6.500 extremisten vertrokken om islamitische troepen te gaan steunen in Syriëen Irak. Daarmee is Tunesië de hofleverancier van Islamitische Staat, want uitgeen enkel land kwamen er meer extremistische vrijwilligers.

“Zoveel tebeter we het doen in het Midden Oosten, zoveel te meer slangen we terug zullenzien kruipen richting Afrika”, zegt de Republikeinse senator Thom Tillis.

(Ons artikel over de 10 gevaarlijkste landen ter wereld is hier beschikbaar.)

Waar gaan de IS-militanten heen?

De meeste aanhangers van de terreurgroep Islamitische Staatgaan naar Libië. Daar heerst nog steeds een chaotische burgeroorlog. DeLibische regering van het Nationaal Leger doet er momenteel alles aan om destabiliteit en de veiligheid terug te brengen in het land. Het centrale gezagvan de huidige, internationaal erkende regering is vooral beperkt tot hetnoorden. Er staan nu twee regeringen tegenover elkaar. De eerste, dieinternationaal erkend wordt, wordt verdedigd door het Libisch Nationaal Leger.Die wordt hevig gesteund door Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten enSaoedi-Arabië. Aan de andere kant staat de Libya Shield Force, gesteund doorSoedan, Qatar en Turkije. Sommige van de leden van die laatste groep hebben ooksympathie voor en/of banden met Islamitische Staat.

(Meer over de Islamitische Staat en het ‘kalifaat’ als grondgebied is hier te lezen.)

Sinai Province en IS

In 2015 heeft IS de kuststad Sirte ingenomen. Het was de enige vestiging van Islamitische Staat buiten Syrië en Irak. Een jaar later werden de IS-militanten verdreven door troepen die gesteund werden door Amerikaanse luchtaanvallen. Maar nu zijn de extremisten zich weer gaan organiseren op het Libische platteland. De andere grote broeihaard van Islamitische Staat in Noord-Afrika is gevestigd op het Sinaï-Schiereiland in Egypte. Sinai Province, een terroristische organisatie die gelieerd is aan Islamitische Staat, heeft ongeveer 800 terroristische aanslagen en moorden in de regio opgeëist sinds 2013. De organisatie wordt ook verantwoordelijk geacht voor de grote aanslag aan de soefi moskee in november 2017. Daarbij werden meer dan 300 moskeegangers vermoord. Mokhtar Awad, een onderzoeker aan de George Washington University die de faculteit van Extremisme leidt, zegt dat Islamitische Staat ernaar streeft om sektarisch geweld uit te lokken in Egypte. Ze hopen naar eigen zeggen “de ontrafeling van het land” in de hand te werken.

(Meer over seks in de Islamitische Staat is hier beschikbaar.)

Is Al Qaida nog steeds actief?

De terreurgroep Al Qaida is opnieuw aan een opmars bezig. Terwijlde ogen van de wereld gericht waren op de grootste concurrent, IslamitischeStaat, heeft Al Qaida in het geheim een comeback voorbereid. De lokale leidershebben de favoriete zoon van Osama Bin Laden naar voor geschoven: Hamza BinLaden. Hij kreeg een prominente rol op zich als inspirerende leider. De meest belangrijke,Afrikaanse partner van de terroristische groepering is al-Shabab. Het gaat omde voormalige, radicale jongerenvleugel van Al Qaida, die een tijdlang deSomalische hoofdstad Mogadishu ingenomen had.

In 2013 voerde al-Shabab een gruwelijke aanslag uit op deWestgate Mall in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. Ook zijn ze verantwoordelijkvoor de slachtpartij aan de Garissa University in Kenia. Daarbij kwamen 152mensen om, inclusief de terroristen. Al-Shabab wordt ook verantwoordelijkgeacht voor de aanslag met een autobom in Mogadishu vorig jaar in oktober. Daarbijlieten meer dan 350 mensen het leven.

De terroristische groepering, die een strenge vorm van deislam genaamd Wahabisme aanhangt, heeft vandaag de dag geen controle meer overgrote dorpen en steden in Afrika. In 2011 werd de terroristische organisatieuit Mogadishu gedreven door troepen, die geleid werden door de Afrikaanse Unie.In meer landelijke regio’s in het zuiden van het land heeft de groep wel nogenkele domeinen en gebieden in handen.

Populair in de Maghreb

In de Noord-Afrikaanse, islamitische regio Maghreb, datbestaat uit de landen Marokko, Algerije, Tunesië, Mauritanië en Libië, heeft AlQaida ook een zekere invloed. Vooral in Algerije en Mali staat deterroristische organisatie redelijk sterk.

En ze voeren er niet enkel aanslagenuit, maar verdienen er ook geld. Zo heeft Al Qaida sinds 2003 in het gebied alongeveer 100 miljoen dollar of zo’n 86 miljoen euro verdiend aan kidnapping, hetsmokkelen van drugs en afpersing.

De oorsprongvan AQIM, ‘Al Qaida in de Islamitische Maghreb’ ligt in Algerije. In de jaren90 waren er verschillende politieke en gewelddadige islamistische groepenactief. De huidige naam is begin 2007 ontstaan toen de beweging zich officieelaansloot bij Al Qaida.

(Meer over Al Qaida en Libië lees je hier.)

Wat doet de VS hieraan?

Het Pentagon heeft ongeveer 6.000 manschappen gereserveerdom in Afrika missies uit te voeren rond veiligheid en antiterrorisme. Tweederde van hen is momenteel gestationeerd in Djibouti. Daar ligt de enigeofficiële, militaire basis van de Verenigde Staten. Van de andere Amerikaansetroepen verblijft ongeveer 800 man in Niger, zo’n 400 in Somalië en de rest isverspreid over 47 andere Afrikaanse landen. Dit zijn hoge cijfers.

De aanwezigheid van het Amerikaanse leger in Afrika is dejongste jaren dan ook aanzienlijk gestegen. In 2008 hebben Amerikaansemanschappen ongeveer 172 missies, oefeningen of andere activiteiten uitgevoerdop het continent. In 2017 lag dat cijfer op maar liefst 3.500. Op z’n minst1.700 van de 6.000 soldaten behoren tot de ‘special forces’. Hun officiële rolis om te “adviseren en assisteren”. Ze houden zich ook bezig met hetopleiden van lokale soldaten en ze maken hen wegwijs in de specifieke situatiesin de conflictzone. Maar daarnaast nemen ze nog een brede waaier aan missies opzich, waaronder ook het terugwinnen van terrein op de vijand en het gevangennemen van leiders van vijandige, terroristische groeperingen.

Bovendien heeft het Pentagon haar gebruik van drones in deregio aanzienlijk opgevoerd. Die worden niet alleen gebruikt voor bewaking entoezicht, maar ook om bepaalde individuen te kunnen treffen en om detrainingskampen van terroristen en vijandige milities te kunnen bestoken metluchtaanvallen. 

(Meer informatie over de Amerikanen en Osama Bin Laden is hier beschikbaar.)

Wat is de strategie op lange termijn?

In de eerste plaats is het Pentagon van plan om te vermijdendat islamitische terreurgroepen en milities er vat krijgen op grote percelenland, zoals Islamitische Staat dat enkele jaren geleden wist te doen in Syriëen in Irak.

Maar deze strategie brengt heel wat risico’s met zich meevoor de Amerikanen. Zo hebben lokale milities het lang niet altijd gemakkelijkom de controle over de gebieden te behouden die ze heroverd hebben opterroristische fracties.

Aanvallen met drones zullen er hoe dan ook toe leiden dat erook burgerslachtoffers vallen. Dat kan er dan weer voor zorgen dat de lokalebevolking zich zal afkeren tegen de hulp van de Verenigde Staten. Het resultaatzou, in het slechtste geval, kunnen zijn dat mensen uit de lokale bevolkingzich zouden aansluiten bij of sympathie zouden krijgen voor de terroristischegroeperingen.

Bovendien wordt er aan de beide kusten van de AtlantischeOceaan gevreesd dat de Verenigde Staten nog maar eens verwikkeld zou kunnenraken in een lange-termijn-conflict dat zich ver buiten hun eigen grenzenafspeelt.

“De Afrikaanse landen en regeringen verkiezen eenkleine ‘voetafdruk’ van de Verenigde Staten”, zegt de AmerikaanseBrigadier Generaal Donald Bolduc, die vorig jaar aan het hoofd stond van hetU.S. Special Operations Command Africa. “Ze zien wat we gedaan hebben in anderelanden en dat maakt hen heel erg bang. Om eerlijk te zijn, het maakt mijeigenlijk ook heel erg bang. Uiteindelijk is het resultaat een nog veel groterconflict dan je eerst verwacht had.”

Een dodelijke hinderlaag in Niger

In oktober 2017 kwam de Amerikaanse, militaire aanwezigheidvoor de hele wereld aan het licht toen vier soldaten van de ‘Special Forces’stierven in een militaire hinderlaag in Niger. Het Amerikaanse team bestond uittwaalf soldaten en ze werden gesteund door zo’n dertig Nigerese soldaten. Zewaren op een verkenningsmissie, maar kwamen hevig onder vuur te liggen doorzo’n 50 militanten die banden hebben met Islamitische Staat. Ze waren gewapendmet raket gedreven granaten, mortieren en zware machinegeweren. De Amerikaansesoldaten vochten een volledig uur terug voor ze steun vanuit de luchtinschakelden. Nog eens een uur later kwamen de Franse gevechtsvliegtuigen en helikoptersaan. Op die dag trof het Franse leger de dode lichamen van drie Amerikaansesoldaten aan. Zo’n 48 uren later werd het lichaam van Sergeant David Johnsongevonden. Dat zou meer dan een kilometer ver van de oorspronkelijke locatiegelegen hebben.

Een maand later werden nog enkele lichaamsdelen van deAmerikaan aangetroffen. Een bewoner van een nabijgelegen dorp zei dat de handenvan de Amerikaan vastgebonden waren en dat hij een grote wond had aan deachterkant van zijn hoofd. Alles wijst er dus op dat David Johnson gevangengenomen werd, geslagen werd en uiteindelijk geëxecuteerd werd.

Het Pentagon zal binnenkort een officieel rapport uitbrengenover dit drama. Maar we zijn er nu al zo goed als zeker van de Johnsongestorven is door de kogels van de machinegeweren. Het onderzoek zal ook uit dedoeken doen waarom de Amerikaanse troepen in een hinderlaag terecht kwamen,waarom ze niets wisten van de terroriste die in de buurt waren en waarom ze zolaat pas hulp kregen.

Meer