De Amerikaanse president Donald Trump probeert de hele wereld – politiek en economisch – zijn wil op te dringen, maar dat blijkt uiteindelijk een aantal opmerkelijke en onverwachte consequenties te hebben. Dat schrijft Nick Fouriezos, redacteur bij de nieuwssite Ozy, over de eis van Trump dat zijn handelspartners de sancties van de Verenigde Staten tegen Iran, Venezuela en Rusland zouden volgen.

Er moet volgens Fouriezos immers worden vastgesteld dat de agressieve houding van Trump diens partners overal in de wereld heeft aangezet om over te schakelen op het oude systeem van ruilhandel, zodat ze buiten het bereik van een potentiële Amerikaanse vergelding kunnen blijven.

Oudste handel

“De botte visie van Trump op de wereldwijde handel heeft zijn partners en rivalen aangezet om terug te grijpen naar de oudste en eenvoudigste valutawissel die de mensheid heeft gekend,” benadrukt Nick Fouriezos. “Over de hele wereld ziet men akkoorden opduiken met een directe uitwisseling van goederen en diensten zonder op geld beroep te doen.”

In september stelden leiders van China, Rusland en de Europese Unie openlijk een systeem voor dat de uitwisseling van Europese goederen tegen Iraanse olie met Russische tussenkomst kon regelen. Diezelfde maand bespraken Turkije en Iran mogelijkheden om hun handelsbetrekkingen te kunnen handhaven, waarbij zelfs een afzonderlijk islamitisch banksysteem werd besproken.

Indonesië kwam eerder al met Rusland akkoord om wapens te ruilen voor grondstoffen zoals palmolie en koffie. India overweegt een vergelijkbare constructie met Venezuela, waarbij rijst en geneesmiddelen voor olie zouden worden gewisseld.

De Aziatische grootmacht onderzoekt ook mogelijkheden voor een ruilhandel met Iran. Daarbij zou India de aankoop van Iraanse olie bekostigen met stortingen in roepie op Indiase bankrekeningen. Iran zou dat geld niet kunnen opnemen, maar wel kunnen gebruiken om Indiase goederen te kopen en vervolgens naar huis te verschepen.

“Al deze ruilmechanismen hebben het gemeenschappelijk doel om de Amerikaanse dollar te omzeilen en de partners te beschermen tegen secundaire sancties die Trump zou willen opleggen aan landen en bedrijven die Iraanse, Venezolaanse of Russische goederen zouden kopen,” aldus Fouriezos.

“Historisch gezien ging het ruilsysteem aan inefficiëntie ten onder. Het concept werkt immers alleen wanneer beide partijen geïnteresseerd zijn in een product dat de potentiële partner heeft te bieden. Wanneer er echter niet op geld kan worden vertrouwd en de landen weten wat ze van elkaar willen, kan ruilhandel nog steeds werken.”

Dollar

“Met het ruilsysteem wordt een oplossing gezocht voor een probleem dat werd gecreëerd door maatregelen die unilateraal door de Verenigde Staten werden opgelegd,” zegt Fouriezos. “Een groot deel van de Amerikaanse sancties kan immers niet op internationale steun rekenen. Er is onder meer weinig begrip voor de beslissing van Donald Trump om zich uit de nucleaire overeenkomst met Iran terug te trekken.”

Federica Mogherini, de hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken van de Europese Unie, wees er eerder al op dat geen enkel soeverein land kan aanvaarden dat een externe partij beslist met welke partners al dan niet handel zou mogen worden gedreven.

“Het is niet duidelijk of de sancties van Trump op lange termijn een succes zullen blijken,” meent Fouriezos. “Evenmin kan worden gegarandeerd dat die strategie door de introductie van de ruilhandel en andere ontwijkende manoeuvres zal worden ondermijnd. In ieder geval kan de ruilhandel er momenteel alvast voor zorgen dat Iran zijn economie langer in stand kan houden.”

“Momenteel probeert men de ruilhandel alsnog te combineren met het behoud van sterke economische betrekkingen met de Verenigde Staten,” besluit Fouriezos. “Trump heeft weliswaar enerzijds de kracht van de Amerikaanse dollar getoond, maar heeft daarbij ook potentiële zwaktes blootgelegd.”

“Door een toename van akkoorden op basis van ruilhandel kan men zich, voor de allereerst keer in decennia, een wereldeconomie voorstellen die niet door de Amerikaanse munt is onderbouwd.”