Ozonlaag binnen 50 jaar volledig hersteld

Het gat in de ozonlaag van de aarde zal naar verwachting binnen vijftig jaar volledig zijn verdwenen. Dat is de boodschap van een rapport van het United Nations Environmental Programme (Unep), de World Meteorological Organization, de Europese Commissie, de Nasa en een reeks andere organisaties. De cijfers zijn volgens de onderzoekers het bewijs van het succes dat met de implementering van het Montreal Protocol ruim drie decennia geleden kon worden geboekt.

De ozonlaag is een fragiel scherm in de atmosfeer en moet fauna en flora tegen de krachtige ultraviolette stralen van de zon beschermen. Wanneer deze ozonlaag zwakheden begint te vertonen, kunnen meer schadelijke stralen het aardoppervlak bereiken, waardoor ook de menselijke bevolking meer vatbaar wordt voor aandoeningen zoals huidkanker, cataract en andere ziektes.

Chloorfluorkoolstoffen

Wetenschappers stelden in de jaren tachtig van de vorige eeuw zware beschadigingen aan de ozonlaag vast. Daarbij konden chloorfluorkoolstoffen (cfk) – een product dat veel wordt gebruikt in koelkasten en spuitbussen – als de hoofdschuldige worden geïdentificeerd.

Tegen het einde van de jaren tachtig van de vorige eeuw werd het gebruik van chloorfluorkoolstoffen door de implementering van het Montreal Protocol echter verboden. “De daling van chloorfluorkoolwaterstoffen in de atmosfeer als gevolg van die maatregelen betekent nu dat de ozonlaag naar verwachting in ongeveer vijftig jaar volledig zal zijn hersteld,” aldus het rapport.

“In sommige delen van de stratosfeer, waar het grootste deel van de ozon wordt aangetroffen, kon sinds het begin van deze eeuw een herstel worden opgetekend met een snelheid tussen 1 procent en 3 procent per decennium.”

Het volume ozon in de stratosfeer kent tijdens het jaar een natuurlijke fluctuatie. De afbraak van het product is het meest uitgesproken in de polaire gebieden. Dat resulteert in de zogenaamde ozongaten. Het herstel zal zich volgens de onderzoekers het snelst doorzetten in het noordelijk halfrond. Daar zou de ozonlaag mogelijk al in de jaren dertig van deze eeuw volledig kunnen zijn gerecupereerd.

In de jaren vijftig zou dat ook het geval kunnen zijn in het zuidelijk halfrond. Nog eens een decennium later zouden tenslotte ook de ozongaten in de polaire streken definitief kunnen zijn verdwenen.

Succes

Erik Solheim, afscheidnemend directeur van de Unep, beschreef het Montreal Protocol als een van de meest succesvolle multilaterale overeenkomsten uit de geschiedenis. Paul Newman, onderzoeksleider aardwetenschappen bij het Amerikaanse ruimtevaartbureau Nasa, voegde eraan toe dat zonder de introductie van een verbod op chloorfluorkoolwaterstoffen over vijftig jaar tweede derde van de ozon in de atmosfeer zou zijn vernietigd.

In mei waarschuwden wetenschappers van de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (Noaa) echter voor een onverklaarbare sterke stijging van het volume chloorfluorkoolstoffen in de atmosfeer. Later bleek dat de oorzaak wellicht moest worden gezocht bij de productie van goedkoop isolatiemateriaal in China. De Noaa waarschuwde toen dat de nieuwe bron het langzame herstel van de beschermende ozonlaag in de atmosfeer verder zou kunnen afremmen.

Twee jaar geleden werd beslist dat het Montreal Protocol in de toekomst ook zal gelden voor fluorkoolwaterstof (HFC). Dat product, dat vooral gebruikt wordt als koelmiddel in koelkasten en airconditioning, heeft op het klimaat een impact die tienduizenden keer zwaarder is dan de werking van koolstofdioxide.

Meer