Lawrence Lessig is professor rechten aan de universiteit van Harvard en internetspecialist. Maar Lessig is vooral bekend omdat hij de bedenker is van de Creative Commons-licentie, die het mogelijk maakt om zaken online te delen.
Het failliet van de representatieve democratie
In een interview met de Franse krant Libération gaat Lessig dieper in op het failliet van de representatieve democratie (de regeringsvorm waarbij de bevolking een aantal vertegenwoordigers kiest die het bestuur uitvoeren) en haalt hij het voorbeeld aan van de manier waarop IJsland na de financiële crisis een nieuwe grondwet schreef:
IJsland ‘crowdsourcete’ zijn Grondwet
‘IJsland heeft op de financiële crisis van 2008 gereageerd met een onwaarschijnlijk project. Het eiland schreef een nieuwe, participatieve en ‘gecrowdsourcete’ Grondwet.
1.000 mensen werden geselecteerd via lot-trekking. Die hebben zich eerst gebogen over wat de waarden van de nieuwe tekst moesten zijn. Daarna hebben ze een parlement van 25 personen verkozen (kandidaten moesten dertig handtekeningen kunnen voorleggen; in totaal boden 522 mensen zich aan, nvdr.). Die groep heeft 4 maanden lang aan deze tekst gewerkt, met dat verschil dat de teksten elk weekeinde op Facebook werden gepost, waar mensen er commentaar op mochten geven (bijna vierduizend commentaren verrijkten zo het proces, nvdr.)… Deze dynamiek heeft uiteindelijk tot een zeer mooie Grondwet geleid die in een referendum door twee derde van de bevolking is goedgekeurd.
Alle elementen van de burgerdemocratie samengebracht
Vanuit mijn standpunt zijn alle elementen die de burgerdemocratie vormen hier samengebracht:
- een representatief deel van de bevolking dat de grote lijnen vastlegt,
- experts die het proces begeleiden,
- verkozenen die het schrijfwerk doen en geen insiders zijn,
Dan was er nog een interessante regel: over elke beslissing moest consensus bestaan. Dat betekende dat het een collectieve taak was, waarbij compromissen gesloten moesten worden en naar elkaar moest worden geluisterd.
Die tekst is dan door een grote meerderheid van de bevolking goedgekeurd. Wat me vooral interesseerde is hoe we dit type van processen in andere democratieën kunnen reproduceren.’
Noot: De gevestigde politieke partijen weigerden aandacht te besteden aan het referendum en de kranten ““ met nauwe banden met die partijen ““ deden er ook weinig aan. De politieke partijen in IJsland blijven die nieuwe grondwet tot op vandaag negeren. IJsland kent nu een kiessysteem waarin boeren het recht hebben twee stemmen uit te brengen. Dat systeem gaat op de helling in de nieuwe grondwet. Die maakt ook een eind aan de macht van de visserijbedrijven, die nu gratis de IJslandse wateren mogen bevissen. Allemaal belangen die door de gevestigde partijen worden behartigd. (Bron: De Groene Amsterdammer)
Meer over het IJslandse en andere participatieve initiatieven, staat hier en hier.