Rolmodellen die in China het sociale kredietsysteem van de overheid promoten, zullen op extra voordelen kunnen rekenen. Dat heeft de Chinese National Development and Reform Commission (NDRC) gezegd. De voorgestelde lijst omvat vijftien voordelen die worden aangeboden aan individuen die als een rolmodel worden erkend. Een aantal partijen vraagt echter transparantie over de gestelde normen en de nodige maatregelen om de privacy van de Chinese bevolking te beschermen.
“Rolmodellen zullen onder meer van prioritaire services kunnen genieten bij de vervulling van administratieve formaliteiten,” aldus de Chinese overheid. “Deze groep zal tevens gemakkelijker toegang krijgen tot kredietkaarten en persoonlijke leningen. Bovendien zullen rolmodellen ook vlotter patenten of auteursrechten kunnen laten registreren.”
“Daarnaast krijgen zij ook voorrang bij de openbare diensten voor ouderenzorg. Rolmodellen zullen tevens gemakkelijker een benoeming als ambtenaar kunnen krijgen. Andere voordelen hebben betrekking op toegang tot onderwijs, huisvesting, arbeid en gezondheidszorgen.”
Kredietinformatie
China begon vijf jaar geleden met de uitbouw van zijn sociaal kredietsysteem. Een van de eerste realisaties was de lancering van een open nationaal platform voor online informatie over kredietinformatie. Burgers met een aanzienlijke schuldachterstand dreigen daar op een zwarte lijst te komen.
Dat kan gepaard gaan met een aantal sancties, zoals de beperking van de toegang tot bepaalde diensten. In maart dit jaar waren 13,49 miljoen Chinezen als een onbetrouwbaar burger geclassificeerd. Daarnaast weigerde de overheid om 20,47 miljoen vliegtuigtickets en 5,71 miljoen vervoerbewijzen voor hogesnelheidstreinen te verstrekken.
Het Chinese sociale kredietsysteem moet het land helpen het sociale vertrouwen te herstellen, maar analisten drongen er al bij de overheid op aan om transparantie te creëren en de garanties op de gegevensbescherming te versterken. “Op dit ogenblik is er weinig duidelijkheid,” zeggen zij. “Chauffeurs die in Peking nalaten een parkeerticket te betalen, dreigen er op de zwarte lijst te verschijnen.”
“Dat geldt ook voor inbreuken tegen de gedragscode voor de metro van de Chinese hoofdstad. Onder meer ongepast gedrag, zoals eten in de trein, kan een slechte kredietscore opleveren. In Zhejiang omvat de lijst ook burgers die zonder een overtuigende reden overdreven vaak van werk veranderen. Andere autoriteiten straffen reizigers die op treinen roken of op vliegtuigen verboden goederen bij zich hebben.”
Schade
Het Chinese systeem krijgt – onder meer in het westen veel kritiek. De Chinese overheid zegt echter dat deze critici het principe van het stelsel niet begrijpen. “Het doel van het sociale kredietsysteem is niet om burgers te controleren of de bevolking in goede en slechte categorieën in te delen,” benadrukt Yin Zhentao, financieel analist aan de Chinese Academie voor Sociale Wetenschappen.
“Daarentegen zal het systeem de overheid toelaten om voorbeeldige burgers beter te dienen, terwijl mensen met een problematisch gedrag zich zullen aangezet voelen hun houding te verbeteren,” zegt Yin. Wu Ken, ambassadeur van China in Duitsland, wees er daarbij op dat het systeem de steun krijgt van de overgrote meerderheid van de Chinese bevolking.
Zhu Lijia, professor openbaar beleid aan de Chinese Academie voor Bestuur in Peking, stuurt echter aan op enige terughoudendheid. “De overheid kan bij de sanctionering van zijn burgers niet zomaar automatisch de aanwijzingen van het sociale kredietsysteem volgen,” aldus Zhu. “Er moet ook nog een individuele evaluatie komen vooraleer verdere stappen kunnen volgen.”
“Er moeten duidelijke richtlijnen komen om te vermijden dat de belangen van het publiek zouden worden beschadigd.” De professor waarschuwt ook dat een dergelijke dergelijke database, met enorme hoeveelheden informatie, het risico loopt te worden gelekt of aangevallen. Dat kan volgens hem gigantische schade aanrichten.
