De Dode Zee is stervende

Er wordt al lang getracht een reddingsplan voor de Dode Zee, een van de meest opmerkelijke biotopen op aarde, uit te werken. Door een samenloop van ongunstige factoren dreigt het gebied immers snel helemaal te zullen uitdrogen. Er zijn nu echter plannen om het probleem aan te pakken. Daarbij zou de Dode Zee door een ontziltingsinstallatie, die uit de nabijgelegen Rode Zee drinkwater moet puren, weer op niveau moeten worden gebracht.

De plannen zouden nagenoeg op punt staan. Critici waarschuwen echter dat het project onvoldoende zal blijken om de toekomst van de Dode Zee te verzekeren.

Klimaat

“De Dode Zee gaat bijzonder snel achteruit,” zegt Linda Givetash, journalist bij NBC News. “Deze binnenzee, gelegen op de grens van Jordanië en Israël, trekt zich met ruim één meter per jaar terug. Een aantal deskundigen vrezen dat het meer tegen de helft van deze eeuw zal zijn verdwenen.”

“Anderen zeggen dat de Dode Zee mogelijk toch zal overleven, maar dan slechts met een fractie van zijn huidige oppervlakte. Er wordt al twee decennia over mogelijke oplossingen gediscussieerd, maar nu zou er toch een antwoord zijn gevonden. Aan dat project hangt echter een prijsticket van 1,5 miljard dollar.”

De achteruitgang van de Dode Zee heeft verschillende redenen. De binnenzee wordt gevoed door de Jordaan en een aantal kleinere waterlopen. Israël heeft echter stroomopwaarts de rivier omgeleid, terwijl de waterbevoorrading verder werd beperkt door damprojecten in Syrië.”

“Bovendien moet worden opgemerkt dat de regio sinds het midden van het voorbije decennium nagenoeg constant is geconfronteerd met een regenval die in volume onder het gemiddelde niveau is gebleven, waardoor de rivieren onvoldoende water naar de Dode Zee konden afvoeren en ook de grondwaterlagen steeds verder worden uitgeput.”

“Niet alleen wordt de bevoorrading afgesneden, want door de klimaatverandering dreigt ook het zeewater snel te verdampen,” zegt Linda Givetash. “Verwacht wordt dat de regionale temperatuur door de klimaatverandering tegen het einde van deze eeuw tussen vijf en elf graden Celsius hoger zal liggen dan vandaag. Bovendien wordt verwacht dat de regenval met 30 procent zal afnemen.”

“Tenslotte is er echter ook de minerale ontginning, die in de regio een grote industrie is. Bedrijven aan beide kanten van de grens pompen jaarlijks minstens 61,3 miljard liter zeewater weg. Dat water wordt overgeheveld naar bekkens, waar het kan verdampen, waardevolle grondstoffen achterlatend.”

Knelpunten

“De terugtrekkende zee heeft een onvruchtbaar zout land achtergelaten,” zegt Givetash nog. “Wanneer die oppervlakken in contact komen met zoet water, ontstaan onstabiele situaties en worden talloze kraters gevormd. Deze kraters hebben minstens twee Israëlische stranden en één toeristisch centrum gesloten en hebben ook gedeelten van een verbindingsweg laten verdwijnen.”

“De lokale bevolking zegt bovendien dat de lucht minder vochtig is dan enkele decennia geleden, waardoor ze gedwongen worden water te kopen om hun gewassen te irrigeren. Benadrukt wordt dat ongeveer een kwart van de boerderijen in het gebied zijn verkocht of failliet zijn gegaan.”

Een nieuw ontziltingsproject aan de Rode Zee zou een antwoord kunnen bieden. “Niet alleen zou de schaarste aan drinkwater in de regio kunnen worden aangepakt, maar ook zou het niveau van de Dode Zee kunnen worden gestabiliseerd,” meent Givetash. “Het project zou ook een belangrijke bijdrage kunnen leveren tot een vrede tussen Israël, Jordanië en de Palestijnen.”

De ontziltingsinstallatie zou in Jordanië drinkwater kunnen produceren, waarbij de overgebleven pekel in de Dode Zee zou kunnen worden gepompt. In totaal zou op termijn jaarlijks meer dan 350 miljard liter pekel in de Dode Zee kunnen worden gepompt. Sommige experts zeggen echter dat een tienvoud van dat volume nodig is om de zee te stabiliseren.

Diverse partijen verwijten politieke conflicten een degelijke oplossing onnodig te hebben uitgesteld, maar Givetash benadrukt dat er ook veel technische complicaties moesten worden aangepakt. “Onder meer weet men dat de toevoeging van grote volumes vreemd water de chemie van de Dode Zee zou kunnen veranderen,” aldus de journaliste. “Dat zou tot de vorming van algen en gips kunnen leiden.”

Andere experts wijzen erop dat er ook nog een afzonderlijke oplossing moet worden uitgewerkt voor de landbouw, het toerisme en een aantal andere sectoren die onvermijdelijk zullen worden getroffen.

Israël en Jordanië zouden een derde van de totale investering dragen. Daarbij zouden ze kunnen rekenen op subsidies van de Verenigde Staten en leningen van de Europese Commissie en de Italiaanse, Franse en Spaanse overheden. Het saldo zou worden gefinancierd door bijdragen uit de privésector.

Volgens het meest optimistische scenario zou de bouw van de installatie over twee jaar van start kunnen gaan. De werken zouden ongeveer drieënhalf jaar in beslag nemen. Insiders merken op dat het project door religieuze, politieke en historische bekommernissen weinig tijd heeft te verliezen. Daarbij wordt aangevoerd dat de redding van de Dode Zee de verantwoordelijkheid is van de hele wereld.

Meer