Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog kwamen er volgens officiële instanties alleen in Duitsland al zo’n 13,2 miljoen mensen in aanmerking voor onmiddellijke arrestatie. Enkel omdat ze onderdeel uitmaakten van het nazi-apparaat. Maar minder dan 3,5 miljoen onder hen werden beschuldigd. Van die groep werden er 2,5 miljoen vrijgelaten zonder enige vorm van proces. Dat betekende dat uiteindelijk amper 1 miljoen mensen werden vervolgd.
Het merendeel kwam er vanaf met een boete of een tijdelijk verbod op werk of een openbare functie. Sommigen zagen de eigendommen die ze tijdens de oorlog van joden stalen in beslag genomen. In 1949, vier jaar na het einde van de oorlog, zaten minder dan 300 van die 13,2 miljoen in een gevangenis. Op het proces van Nürenberg waren 24 mensen veroordeeld. Maar om zes miljoen joden te vermoorden waren meer dan 24 mensen nodig geweest. Volgens David Cesarini, professor aan de Universiteit van Londen, hadden de geallieerden tijd noch zin om duizenden en duizenden mensen voor de rechtbanken te brengen. ˜Het zou een opdracht zonder einde zijn geweest.‘
Nokmim, het Hebreeuwse woord voor wrekers
Een aantal joodse overlevenden van Hitlers dodenkampen keek de situatie met lede ogen aan. Ze groepeerden zich op initiatief van Abba Kovner, een overlevende van de joodse opstand uit het ghetto van Vilna. Ze besloten het recht in eigen handen te nemen. Indien de rechtbanken geen recht spraken, zouden de joden het zelf doen. Samen vormden ze de ‘Nokmim’, het Hebreeuwse woord voor wrekers. Wat daarna volgde staat beschreven in verschillende boeken. “The Avengers‘ van Rich Cohen, bijvoorbeeld. Maar ook ˜Forged in Fury‘ van Michael Elkins en ˜From the Wings’. Dit laatste is een autobiografische memoir van een lid van de wraakbeweging, Joseph Harmatz.
Moorden gecamoufleerd als zelfmoorden
Volgens Harmatz begon de ˜wraakgroep’ met het uitvoeren van doodstraffen die ze zelf hadden uitgesproken. Sommige ex-SS’ers werden gewurgd teruggevonden, anderen werden opgehangen. Keer op keer werden de moorden gecamoufleerd als zelfmoorden. Nog anderen kwamen om in verkeersongevallen of door mysterieuze mechanische defecten aan hun wagen. Een ex-Gestapo, die zich in een ziekenhuis bevond en op een kleine ingreep wachtte, werd dood teruggevonden met kerosene in zijn bloed.
Volgens de boeken werden op die manier tientallen nazi’s omgebracht door de joodse vigilantes. Hun inspanningen beperkten zich niet tot Duitsland. De Nokmim trok naar Spanje, Zuid-Amerika en Canada. Overal waar de nazi-moordenaars dachten een veilig onderkomen te hebben gevonden. Alexander Laak, die verantwoordelijk was voor de dood van 100.000 joden in het Estse kamp Jägala, werd dood aangetroffen in Winnipeg, Canada. Toen zijn vrouw het huis verliet voor een avondje bioscoop, drong de Nokmim zijn huis binnen. Daar werd Laak met zijn misdaden geconfronteerd. De Nokmim las hem zijn straf voor en raadde hem aan zelfmoord te plegen. Een aanbod dat hij uiteindelijk accepteerde.
Het brood voor Stalag 13
De grootste operatie die de Nokmim uitvoerde was de vergiftiging van het brood dat bestemd was voor Stalag 13. Dat was een detentiecentrum voor voormalige SS-officieren in Nuremberg. Volgens de New York Times van 20 April 1946 zouden honderden tot zelfs duizenden ex-SS’ers bij deze actie het leven hebben gelaten. Toeval of niet, 20 april is de verjaardag van Adolf Hitler.
De vergiftiging van de watertoevoer van 5 Duitse steden
Kovner koesterde ook plannen om de watertoevoer van vijf Duitse steden te vergiftigen. Het ging om München, Berlijn, Weimar, Nuremberg en Hamburg. De Nokmim was er in geslaagd om leden van de wraakgroep in het personeelsbestand van de lokale nutsbedrijven te laten infiltreren. Dag en nacht waren ze aan het werk om een manier te vinden die de stadsdelen die onder Amerikaans toezicht stonden te sparen.
Kovner zou voor deze massale aanslag ook de instemming van Chaim Weizmann hebben verkregen. Deze laatste was een voormalig chemicus, die later de eerste Israëlische president zou worden. Maar het plan vond nooit doorgang. Kovner werd en route door Britse militairen gearresteerd toen hij trachtte twee jerrycans met gif naar Duitsland te smokkelen. Volgens de Nokmim zou hij zijn verraden door de eigen zionistische hiërarchie. Die was bang was dat zulke actie de morele claim – dat een volk dat bijna was uitgeroeid door de Holocaust recht had op een eigen staat – volledig zou ondermijnen.
Kovner stierf in 1987. Al die tijd bleef hij hopen op een plaats in de geschiedenis.
“Over tweeduizend jaar wil ik dat mensen zich de namen van Judas Maccabeus en van Abba Kovner herinneren.”
(foto: Holocaust Research Project)
