Het Internationaal Muntfonds (IMF) luidt de alarmbel voor de toenemende schuldgraad op onze planeet. De globale schuldenberg bedraagt nu 164.000 miljard dollar, het equivalent van 225% van het globale bruto binnenlands product. Vergeleken met de vorige piek in 2009 heeft de wereld nu 12% meer schulden. De helft van al die schulden zijn het bezit van 3 landen: China, Japan en de Verenigde Staten.
Vooral in dit laatste land dreigt de zaak verder te ontsporen nu de regering Trump verregaande belastingverlagingen heeft doorgevoerd. Volgens berekeningen van het Congressional Budget Office (CBO), een onafhankelijk federaal orgaan bestaande uit zowel Republikeinen als Democraten, zal de Amerikaanse schuldgraad tegen 2028 ruim 29.000 miljard dollar bedragen, het equivalent van 96% van het bruto binnenlands product (bbp) van het land. Nooit eerder sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog zal Amerika meer schulden hebben. De VS zijn ook het enige van een reeks rijke landen waar het deficit ook de komende 5 jaar gewoon blijft ontsporen.
Twee uitzonderingen
Het IMF telt ook een reeks goede leerlingen: Duitsland en Nederland bijvoorbeeld, waar volgens het muntfonds ruime fiscale mogelijkheden aanwezig zijn om te investeren in infrastructuur en de weerbaarheid van de economie verder te verbeteren.
Is de Amerikaanse schuld één probleem, dan is een nog groter probleem de snelheid waarmee deze schulden toenemen, namelijk 36 keer sneller dan de economische groei. Die tendens zette zich al onder de vorige regering in, want ook Obama stak 800 miljard dollar in een economisch herstelplan en verlaagde de belastingen met 850 miljard.
Het Minsky moment
In dat verband waarschuwden een aantal economen recent al voor een ‘Minsky Moment’. Het Minsky Moment kreeg zijn naam van de Amerikaanse econoom Hyman Minsky. Die omschreef een fenomeen waarbij een lange periode van groei leidt tot overdreven optimisme. Dat is meestal een gevolg van een destabiliserende speculatie met geleend geld.
Dan wordt met andere woorden een punt bereikt waarop met schulden beladen investeerders zich verplicht zien hun beste aandelen van de hand te doen om hun schulden terug te kunnen betalen. Als gevolg daarvan dreigt een beurscrisis. De centrale banken worden daarop verplicht nog meer geld in het systeem te pompen om aan de vraag naar liquiditeiten te kunnen voldoen.
Wanneer iedereen in slaap is gewiegd…
Daniel Tarullo, een voormalig bestuurder van de Amerikaanse centrale bank, schreef recent in een paper die door de denktank Brookings Institution werd gepubliceerd dat de omstandigheden voor wat een ‘Minsky-moment’ wordt genoemd ideaal zijn.
“Wanneer iedereen in slaap is gewiegd en de laatste criticus zijn verzet heeft opgegeven, kan de stemming plots hevig omslaan.”
Meestal zijn het geopolitieke gebeurtenissen die de stemming doen omslaan.
Hoe kan zo’n schuldenberg worden weggewerkt? Oorlog of inflatie…
De Franse econoom Alain Minc zei in 2010 dat “schulden van deze orde van grote, kunnen maar op twee manieren worden weggewerkt: door oorlog of door inflatie.” Inflatie lijkt ondertussen achterhaald, oorlog daarentegen…
Conclusie
“Zo ver zijn we nog niet. Wanbetaling op de overheidsschuld is nog niet in zicht. Maar wanneer de rentevoeten op een dag opnieuw stijgen zal men nieuwe oplossingen moeten bedenken om de schuldenberg onder controle te brengen. Die maatregelen kunnen niet anders dan onconventioneel zijn.”
