In de aanloop van de Franse verkiezingen van vorige zondag publiceerde Edward Luce, de Amerika-columnist en -commentator van de Financial Times en de auteur van het boek ‘The Retreat of Western Liberalism’, dat in juni verschijnt, een lang stuk over de opkomst van disruptieve politieke krachten in het Westen. Maar die ontstonden niet in 2016, noch zullen ze in 2017 verdwijnen, aldus Luce:
“Het verzet van de westerse middenklasse – de grote verliezer van een globale economie die snel is veranderd en dat nog decennialang zal doen – broedt al jaren. De Britten spreken van de “left-behinds”, de Fransen van de “couches moyennes”, de Amerikanen hebben het over de “squeezed middle” (“The forgotten people”, dixit Donald Trump.)
De opkomst van het ‘precariaat’
Een betere term is ‘precariaat’ – degenen wiens leven wordt gedomineerd door economische onzekerheid. Meer dan 160 miljoen westerlingen werken vandaag in de deeleconomie, volgens cijfers van het adviesbureau McKinsey, een veelvoud van vijf jaar geleden. Een derde daarvan doet dat uit noodzaak en naar schatting zal dat cijfer enkel blijven stijgen. Deze mensen hebben steeds minder. De 50% armste Amerikanen bezitten vandaag 1% van ’s lands rijkdom.
[…] Sinds het begin van het millennium, maar vooral in de laatste 10 jaren hebben niet minder dan 25 democratieën wereldwijd het begeven, drie daarvan in Europa (Rusland, Turkije en Hongarije). Polen kan de volgende zijn. Op Tunesië na werd de Arabische Lente opgeslokt door de hitte van de zomer die er op volgde.
Ondergaat de democratie een marktcorrectie of een globale depressie?
“De vraag of de democratie een marktcorrectie ondergaat, dan wel een globale depressie, blijft voorlopig onbeantwoord,” stelt Francis Fukuyama, de socioloog die zich in 1989 afvroeg of de geschiedenis beëindigd was. Het antwoord zal uit de VS en andere westerse democratieën komen.
[…] Indien Marine Le Pen de Franse verkiezingen verliest en Merkel in Duitsland aan de macht blijft, zal de crisis van het westerse liberalisme niet beëindigd zijn, al zullen sommigen het zo willen voorstellen.
Ook met Clinton in het Witte Huis zou Amerika nu niet beter af zijn. De zelfvoldaanheid van de westerse elites vernietigt hun capaciteit om de omvang van de dreiging te bevatten.
In december won Norbert Hofer, een uiterst-rechtse nationalist, ei zo na het Oostenrijkse presidentschap. Zijn nederlaag werd gevierd als het einde van de populistische golf. Ook als de Franse neo-fascist zondag verliest zullen we dat doen. Maar Le Pens Front National blijft de grootste partij in twee regionale bolwerken – het industriële Noorden en de Provence.
Nu steeds meer Fransen, Britten, Amerikanen en andere westerlingen de komende jaren hun veilige jobs met pensioenrechten zullen moeten inruilen voor een zelfstandig statuut zonder voordelen, zal hun gevoel van onzekerheid toenemen. […] De westerse staat beschermde individuen lange tijd tegen de wisselvalligheden van de vrijemarkteconomie, maar trekt zich steeds verder uit die rol terug.
Obama bood ‘Hope’ and ‘Change’. Acht jaar later koos Amerika Trump.
Indien Emmanuel Macron wint, moeten we hopen dat hij in zijn opzet slaagt. Maar die overwinning volgt op vage, algemene beloftes. Hij heeft evenmin een meerderheidspartij achter zich die zijn wensen kan uitvoeren. Ook Obama bood soortgelijke hoop toen zijn partij in 2008 aan de macht kwam. Acht jaar later koos Amerika Trump.
De westerse crisis werd niet in 2016 uitgevonden, noch zal ze in 2017 verdwijnen. Ze is structureel en zal nog lang doorzetten. Degenen die ze trachten te minimaliseren bewijzen de liberale democratie geen dienst.”