De ministers van Energie in België moeten binnenkort tot een Energiepact komen. Dat stelt Elia, het bedrijf dat de distributie van stroom op het hoogspanningsnet doet, in een rapport over de toekomst van energie in dit land. De conclusie: er moet dringend een beslissing genomen worden over de sluiting van de kerncentrales, of we zijn genoodzaakt die centrales langer open te houden.
Energiebeleid in België zit versnipperd. Er zijn liefst vier verschillende ministers van Energie: federaal minister Marie-Christine Marghem (MR), Vlaams minister Bart Tommelein (Open Vld), Waals minister Jean-Luc Crucke (MR) en Brussels minister Céline Fremault (cdH). Die vier moeten zo snel mogelijk een beslissing nemen over de toekomstige energiemix: hoe wekken we energie op? Dat moeten ze vastleggen in een zogenaamd ‘Energiepact’. En daarbij staat telkens één en dezelfde vraag centraal, eigenlijk al 20 jaar lang: doen we verder met kernenergie of niet? Dat schrijft Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet, in z’n nieuwste rapport over de energiebevoorrading dat vandaag wordt voorgesteld. De Standaard en De Tijd konden het al inzien. Het rapport kan meteen dienen als handleiding voor de onderhandelingen die de ministers van Energie moeten voeren over dat nieuwe Energiepact. Volgens Elia is een uitstap uit kernenergie tegen 2025, zoals die gepland is, nog steeds mogelijk. Kernenergie gaat hoe dan ook veel moeilijker samen met groene stroom, die in elk scenario toeneemt. Want kerncentrales kan je niet af en aan zetten, al naar gelang het aanbod van wind- of zonne-energie. Bij gascentrales gaat dat wel. Hoe langer de kerncentrales open blijven, hoe trager groene stroom kan groeien.
Wat ligt op tafel?
In het rapport staan drie scenario’s.
- De regeringen doen effectief de laatste kerncentrale in 2025 dicht. Ter vervanging moeten vooral gascentrales komen, met een capaciteit van minstens 3.600 megawatt. Tegen de winter van 2025-2026 zijn die dan klaar. Plus, er gaat veel meer stroom moeten ingevoerd worden, maximaal 6.500 megawatt, tegen maar 3.500 megawatt nu. Dat scenario gaat 900 miljoen kosten per jaar, plus de gascentrales zullen subsidies moeten krijgen, anders wil niemand die bouwen.
- In het tweede scenario blijven er toch kerncentrales open, de minst oude centrales: Doel 4 en Tihange 3, blijven draaien na 2025. Dan moet er maar 1.600 megawatt nieuw bijkomen: een nieuwe gascentrales dus ook, maar minder dan in het eerste scenario. Dit scenario ligt rond de 500 miljoen euro kosten.
- De derde optie is de meest groene: massaal inzetten op hernieuwbare energie, met nog veel meer offshore-windmolens in de Noordzee en nog veel meer nieuwe zonnepanelen. Dan zijn er geen kerncentrales meer nodig en minder gascentrales. Maar de investering is veel hoger: 2,1 miljard euro per jaar.
Wie maar blijft aarzelen, laat kernenergie winnen
De scenario’s van Elia zijn uiteraard niet die van de politiek. Het enige wat wel zeker is, is dat de tijd niet in het voordeel van groene energie speelt. Want door de beslissing om te sluiten telkens voor zich uit te schuiven, blijft kernenergie domineren, en komen er geen investeringen in meer windmolens of zonnepanelen. Met een zeer cynisch effect: dan kan je op een gegeven ogenblik niet anders dan zeggen “dat er niet genoeg alternatieven zijn”, en moeten de kerncentrales open blijven. Dat scenario speelt zich nu al jaren af: de federale regering die aarzelt, waardoor er geen nieuwe centrales met gas of windmolenparken gebouwd worden, en men wel moet terugvallen op kernenergie. Ook deze keer is de politiek erg verdeeld, met een communautair randje eraan. Van de vier ministers is de Brusselse Céline Fremault (cdH) het duidelijkst: ze wil geen Energiepact tekenen, tenzij de kernuitstap er heel duidelijk instaat. Ook de Waalse minister, Jean-Luc Crucke (MR) zit op die lijn: beter de centrales dicht doen. In Tihange staan een aantal nucleaire reactors. Maar de afgelopen tijd worden die geteisterd door technische mankementen en veroudering.
De schaduw van de N-VA
Aan de andere kant staan Vlaams minister Bart Tommelein en federaal minister Marie-Christine Marghem. Die laatste twee zijn zelf ook niet tegen een kernuitstap, maar ze zitten in coalitie met de N-VA. En die partij duwt op het openhouden van de centrales. Want de meeste grote energievreters, die goedkope stroom willen, zijn grote bedrijven in Vlaanderen. De druk van de grote bedrijven met onder meer belangenvereniging VBO is zeer groot. De N-VA vindt zo’n uitstap dan ook “onhaalbaar en onrealistisch”, zoals ze al eerder stelden. Zeker Tommelein zit dus met handen en voeten gebonden: de kans is heel groot dat de centrales dus open blijven. Want bij niets doen, wint kernenergie. In een scenario dat er niets gebeurd, blijft er 4 gigawatt in te vullen door kernenergie. En dan moeten zelfs Doel 1 en 2 en Tihange 1 open blijven. Doel 1 en 2 zijn absolute oude krakers: 40 jaar oud ondertussen. Kerncentrales zijn daar eigenlijk nooit voor gebouwd, om zo lang open te blijven. Maar verschillende updates en vernieuwingen moeten volgens Engie en het Fanc, de nucleaire waakhond, de veiligheid garanderen. In 2015 werd hun leven met nog eens tien jaar verlengd.