Griekse scheepswrakken groeien uit tot onderwater-musea

Griekenland gaat duikers toelaten tot de sites van een aantal oude scheepswrakken. Dat betekent een duidelijke versoepeling van de strikte regelgeving die de Griekse overheid tot nu toe rond zijn rijke verzonken erfgoed hanteerde. In eerste instantie krijgen geïnteresseerde professionele en particuliere duikers toegang tot de wrak van het oude cargoschip Peristera, dat ongeveer vijfentwintig eeuwen geleden tegenover het eiland Alonissos in het noorden van de Egeïsche Zee is gezonken.

In de toekomst zullen duikers nog tot een aantal andere scheepswrakken toegang krijgen. Het initiatief zal zich mogelijk ook uitbreiden tot Kroatië en Italië.

Verzonken rijkdom

“Griekenland heeft rond zijn verzonken erfgoed altijd een bijzonder strikt beleid gevoerd,” zegt het persbureau Associated Press. “Alleen archeologen en duikers met speciale vergunningen kregen toegang tot de oude scheepswrakken in de Egeïsche Zee. De Griekse overheid wou daarmee beletten dat kunstdieven de grote schat antiquiteiten uit de gezonken schepen zouden roven.”

Tot het midden van het voorbije decennium hanteerden de meeste Griekse gebieden een absoluut verbod op diepzeeduiken. Scheepswrakken bleven ook daarna meestal verboden terrein. Nu wil Griekenland dat beleid geleidelijk aan versoepelen. Op die manier hoopt het land onderwater-musea te kunnen creëren.

“Het wrak van de Peristera is bijzonder indrukwekkend,” getuigt archeoloog Dimitris Kourkoumelis, die de site voor bezoekers moest voorbereiden. “Het schip bevat duizenden kruiken. Dat creëert een totaal andere indruk dan het zicht op één vaas in een museum.”

Ook Elpida Hadjidaki, de eerste archeologe die de site kon onderzoeken, zegt tevreden te zijn dat het wrak voor bezoekers toegankelijk wordt. Hadjidaki zegt vijfentwintig jaar geleden al geijverd te hebben om duikers tot de site toe te laten. “Toen dacht echter iedereen dat ik gek was geworden,” aldus de archeologe. “Maar het heeft geen enkele zin om deze schatten af te sluiten. We moeten die kennis met het publiek delen.”

Drie andere scheepswrakken in de Pagasitische Golf in Centraal-Griekenland zijn eveneens in het project betrokken. Het initiatief is een onderdeel van het programma BlueMed, dat met subsidies van de Europese Commissie werkt. Het is ook de bedoeling om het project uit te breiden tot Italië en Kroatië. De volgende zomers staan daarvoor een aantal tests op het programma. Men hoopt de betrokken sites over twee jaar voor het publiek te kunnen openen.

Waardevol

De Peristera is genoemd naar zijn vindplaats, het onbewoonde eiland recht tegenover Alonissos. Het schip ligt op een diepte tussen tweeëntwintig en achtentwintig meter. De Peristera vervoerde een cargo van ongeveer vierduizend amfora, kruiken die wellicht wijn hebben bevat.

De blootgestelde delen van het houten schip zijn volledig weggerot. Alleen de lading is overgebleven. De amfora zijn een woonplaats geworden voor vissen, sponzen en andere zeedieren. Het is niet bekend waardoor het schip is gezonken. Historici sluiten piraterij niet uit. Mogelijk was het schip echter ook overladen. Anderzijds zouden er aanwijzingen van een mogelijke brand zijn gevonden.

Elpida Hadjidaki noemt de vondst van de Peristera bijzonder waardevol. “De Peristera is het grootste schip uit zijn tijd dat is teruggevonden,” verduidelijkt de archeologe. “De ontdekking is voor historici dan ook van grote betekenis.”

“Tot dan ging men ervan uit dat grote schepen uit die periode ongeveer vijftienhonderd amfora konden vervoeren. Vermoed werd dat deze schepen een omvang van ongeveer 70 ton hadden. Bovendien dacht men dat deze vaartuigen door de Romeinen waren gebouwd en uit de eerste eeuw voor onze tijdrekening dateerden.”

“Nu blijken deze schepen al vierhonderd jaar eerder te zijn gebouwd. Bovendien konden ze, met een totale omvang van 126 ton, tot vierduizend amfora vervoeren.”

Om het wrak te kunnen bereiken moeten de duikers uitvaren vanuit de kleine haven van Steni Valla op Alonissos. Voor niet-duikers is er op de wal een expositie met virtuele realiteit opgezet.

Meer