Duitsland liet in 2019 voor het derde jaar op rij het grootste handelsoverschot ter wereld optekenen. Dat blijkt uit cijfers die het Ifo Institute in München heeft vrijgegeven. Maar wat betekent dat dan precies voor de Duitse economie?

Volgens het Ifo Institute zal het Duitse handelsoverschot in 2018 een kleine 260 miljard euro bedragen of 7,8% van het bbp. Dat is 0,1% minder dan vorig jaar.

Wat is een handelsoverschot?

Het handelsoverschot is het verschil in totale waarde tussen de goederen die door een land worden uitgevoerd en de goederen die worden ingevoerd.

Lijkt een handelsoverschot op het eerste zicht een positieve ontwikkeling, dan moeten we daar toch een pak vraagtekens bij plaatsen. Volgens verschillende economen zorgt een chronisch overschot voor minder economische stabiliteit en wel om drie redenen:

• Wanneer een land als Duitsland een handelsoverschot boekt, blijven andere landen automatisch met een tekort achter. Tijdens de financiële crisis merkten economen op dat Zuid-Europese landen de vele leningen gebruikten om Duitse producten te kopen. Duitsland leende met andere woorden aan zichzelf. Er was sprake van een duidelijke overtreding van de eurozone-regels inzake “macro-onevenwichten”. Toch werd daar in de praktijk niets aan gedaan.
• Een handelsoverschot betekent dat een land minder consumeert en investeert dan het produceert. Dat land is dus minder welvarend dan het zou kunnen zijn.
• Om de export aan te zwengelen gaan overheden loonmatigingen en andere maatregelen doorvoeren (wat producten goedkoper maakt voor de export), terwijl de gemiddelde nationale consument daar niet beter van wordt.

Duitsland vs. Verenigde Staten

Het Duitse handelsoverschot is al langer een doorn in het oog van de Amerikaanse president Donald Trump en andere globale handelsorganisaties. De Verenigde Staten kampen al een tijd met grote handelstekorten. Die ontstaan voornamelijk door de massale import van Chinese, Japanse en Mexicaanse, maar ook Duitse goederen.

Hebben de VS Chinese goederen al van invoerheffingen voorzien, dan zijn plannen om de invoer van Duitse wagens extra te gaan belasten voorlopig uitgesteld. Andere landen die traditioneel grote handelsoverschotten laten opmeten zijn Japan en Nederland.

Volgens vele economen weerspiegelt de omvang van het Duitse surplus vooral de jarenlange politiek van loonmatigingen en het gebrek aan investeringen in infrastructuur en onderwijs. Duitsland heeft ook geprofiteerd van de relatief zwakke euro. Duitsland zelf weerlegt de kritiek door te stellen dat zijn vergrijzende bevolking liever spaart dan dure (geïmporteerde) goederen te kopen.