De recente protesten in Hongarije, in een reactie op een nieuwe wet die werkgevers toestaat meer overwerk van werknemers te eisen, weerspiegelt het contrast waarmee de economie van het land wordt geconfronteerd. De overheid wil de buitenlandse investeringen in de productie maximaliseren, terwijl men migratie tot een minimum beperkt houdt. Dat meldt de Britse zakenkrant Financial Times.
Hongarije kampt, net zoals zijn buurlanden, met een ernstig tekort aan arbeidskrachten, omdat het grote internationale investeerders wil aantrekken. Onder meer autobouwer BMW heeft aangekondigd een bedrag van 1 miljard euro in een fabriek in de Hongaarse stad Debrecen te willen investeren.
Stakingen
Onder meer door lage bedrijfslasten heeft de Hongaarse economie de voorbije vijf jaar een constante groei laten optekenen. Het land nadert een volledige werkgelegenheid. Het wordt echter steeds moeilijker, net zoals elders in de regio, om goedkope hoger opgeleide lokale arbeidskrachten aan buitenlands kapitaal te koppelen.
Dit wordt nog versterkt door de felle oppositie van de regering van de Hongaarse premier Viktor Orban tegen immigratie en een uittocht van Hongaarse arbeidskrachten naar beter betaalde banen elders in de Europese Unie. In Hongarije zegt 93 procent van de industriële bedrijven dat het tekort aan arbeidskrachten hun productie zou beperken.
“De gevolgen zijn voelbaar zijn in het nabije Duitsland, dat in veel sectoren zelf met een gebrek aan werknemers worstelt,” zegt de Financial Times. “Centraal-Europa is voor het land immers een handige productieregio geworden met een goedkopere kostenstructuur.”
Milan Nic, expert bij de Duitse Raad voor Buitenlandse Betrekkingen, benadrukt dat andere landen uit Midden-Europa en multinationale investeerders nauwlettend kijken naar de politieke gevolgen van de Hongaarse oplossing voor het tekort aan arbeidskrachten. Volgens Nic is er sprake van een groot structureel probleem.
De nieuwe wet heeft de vakbonden aangezet om met een algemene staking te dreigen. Oppositiepartijen zeggen dat de wet is ontworpen ten dienste van grote conglomeraten in handen van bondgenoten van Orban en de Duitse autoconstructeurs, die met de Hongaarse overheid onderhandelingen rond investeringen hebben gevoerd.
Die allusies worden echter door de Duitse kamer van koophandel in Hongarije met klem ontkend. Daar zegt men dat de Duitse bedrijven niets te maken hebben met de inhoud van de nieuwe wet.
Socialisme
Voorstanders van de wet wijzen erop dat de overuren vrijwillig zijn en dat de wet ook belangrijk is voor kleine en middelgrote bedrijven, die vaak met flexibele arbeid werken. “De wet legaliseerde in veel opzichten een systeem dat in de sector van de kleinere bedrijven al wordt toegepast,” betoogt Magdolna Sass, onderzoeker bij de Hongaarse Academie voor Wetenschappen.
“Bovendien is er een verband met de erfenis van de Hongaarse planeconomie, die in de jaren tachtig van de voorbije eeuw burgers toeliet zelf hun werkvolume te bepalen. In een socialistisch stelsel was dat een positief element.”
Andere voormalig communistische landen uit Centraal-Europa – vooral Polen – hebben intensiever beroep gedaan op migranten om de druk op hun arbeidsmarkten te verlichten.
“De situatie is nijpender in Hongarije,” zegt Mateusz Szczurek, een Poolse econoom bij de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBWO). “Het probleem is gerelateerd aan migratie. Polen heeft niet alleen grotere openheid tegenover migratie, maar het land telt ook een grotere groep zelfstandige werknemers, waardoor werkgevers al een grotere macht hebben. Er is in Polen dan ook minder interesse om tot een wet met ruimere mogelijkheden tot overwerk over te gaan.”
Volgens een aantal experts zal Tsjechië echter wellicht het volgende Centraal-Europese land worden dat met een tekort aan arbeidskrachten zal worden geconfronteerd.
