In Italië bestaan plannen om een alternatief betaalmiddel naast de euro te introduceren. Het gaat om zogenaamde mini-bills of treasury (mini-bots). Dat zijn kleine, renteloze staatsobligaties met een waarde van 5 tot 200 euro. Ze zouden dus bestaan in dezelfde denominaties als euro-biljetten, zeg maar.
De ontwerpen voor deze mini-bots liggen al klaar. Ze lijken op gewone bankbiljetten en dragen de beeltenis van bekende Italianen, waaronder voetballer Marco Tardelli (zie onder) en dirigent Arturo Toscanini.
Italië: Europees kampioen van de laattijdige betalingen
Het idee voor de mini-bots ontstond bij de Lega van Matteo Salvini. Ze moeten helpen schulden te reduceren die overheidsinstanties hebben bij particuliere leveranciers. De Italiaanse overheid staat bekend om haar laattijdige betalingen. De achterstal beloopt vandaag ruim 57 miljard euro. Door deze mini-bots in circulatie te brengen zou Italië niet enkel zijn achterstallige betalingen kunnen inlossen, de overheid rekent er op dat de particuliere leveranciers op hun beurt de mini-bots als betaalmiddel gaan gebruiken. Op die manier wordt een parallelle munt gecreëerd naast de euro.
Het Italiaanse parlement heeft al een niet-bindende motie goedgekeurd die de uitgave van mini-bots mogelijk maakt. Niet-bindende moties zijn courant in Italië. Meestal gebeurt er dan verder weinig of niets.
Geld of schuld?
Maar de eurozone is niet te spreken over het initiatief, omdat op die manier een dubbel monetair systeem ontstaat. Volgens Riccardo Puglisi, econoom aan de universiteit van Pavia, is het voorstel niets minder dan een voorbereiding op een Italexit, waarbij Italië de eurozone zou verlaten. Het project staat ook haaks op het verdrag rond de euro. ECB-voorzitter Mario Draghi beaamt dit. “Mini-bots zijn ofwel geld en dan zijn ze illegaal, ofwel zijn ze schulden en dan stijgt de [Italiaanse] schuldenberg. Ik zie geen derde mogelijkheid.” Economen zijn het op dat punt oneens met de ECB-baas. Mini-bots zouden zowel geld als schulden kunnen zijn.
Populariteit Salvini neemt enkel toe
Hoopt men in Brussel dat het project alsnog een stille dood sterft, dan lijkt Lega-topman Matteo Salvini zich op te maken voor een confrontatie. Salvini is vorige maand met 34% van de stemmen de grote winnaar van de Europese verkiezingen geworden. Mocht hij aansturen op nieuwe parlementsverkiezingen is de kans niet denkbeeldig dat de Lega, samen met een aantal uiterst-rechtse partners, de meerderheid van de stemmen behaalt. Ondertussen is in Brussel een procedure in de maak waarbij uiteindelijk boetes zouden kunnen worden uitgevaardigd vanwege het stijgende Italiaanse begrotingstekort. Zo ver is het nog niet, maar de kans is groot dat Italië in oktober wederom een EU-begroting presenteert waarbij het tekort verder wordt opgevoerd. Salvini wil namelijk grote belastingverlagingen doorvoeren.
Mini-bots, de voorbode tot een nieuwe eurocrisis?
De introductie van mini-bots vormen een uitstekend vehikel om voor die belastingverlagingen te compenseren. Dat zou de confrontatie tussen Rome en Brussel naar een gans nieuw niveau brengen. Indien landen van de eurozone eigen valuta beginnen uit te geven heeft de ganse euro-constructie nog weinig zin.
De EU zit ondertussen tussen hamer en aambeeld. Indien ze de procedure tegen het begrotingstekort doorzet en uiteindelijk boetes worden uitgevaardigd, zal Salvini in eigen land enkel populairder worden. Dat dreigt onvermijdelijk te leiden tot de introductie van deze mini-bots, die tot een nieuwe crisis in de eurozone zou leiden. Een crisis waarbij Draghi’s ‘whatever it takes’ tot weinig meer dan een holle uitspraak zou worden gereduceerd.