De jongste ontwikkelingen in Libanon kunnen de basis leggen van een nieuwe vluchtelingencrisis en een conflict met Israël. Dat zeggen een aantal waarnemers naar aanleiding van de gebeurtenissen rond de Libanese premier Saad Hariri.
Gewag wordt gemaakt van een toenemende macht van de militante groep Hezbollah en scherpere spanningen tussen Saudi-Arabië en Iran.
Marianne Knaevelsrud, specialist Midden-Oosten bij de Protection Group International, betoogt dat ook de westerse wereld toenemende bezorgdheid toont over de ontwikkelingen. Gevreesd wordt voor een verdere destabilisering van een regio die al met een grote volatiliteit wordt geconfronteerd.
“Per hoofd van zijn bevolking telt Libanon het grootste aantal vluchtelingen van de hele wereld,” zegt Knaevelsrud. “Bovendien wordt het land geconfronteerd met een zware economische last en een grote politieke onzekerheid.”
“In het westen wordt dan ook gevreesd dat de recente politieke schokken rond premier Saad Hariri de vluchtelingensituatie nog zullen verergeren of militante groepen zullen toelaten hun invloed verder uit te breiden.”
Ontslag
Libanon telt bijna twee miljoen Syrische vluchtelingen. Gevreesd wordt voor een escalatie van de spanningen tussen Hezbollah en buurland Israël. Dat leidde elf jaar geleden al tot een gewapend conflict.
Saad Hariri veroorzaakte twee weken geleden grote ophef door een onverwachte reis naar Saudi-Arabië, waar hij zijn ontslag als Libanees premier aankondigde. Hariri, die ook het Saudische staatsburgerschap bezit, had daarbij tevens Iran ervan beticht zich te mengen in de Libanese binnenlandse politiek.
Volgens sommige partijen zou Saudi-Arabië echter van Hariri gebruik hebben proberen te maken om de invloed van aartsvijand Iran in Libanon terug te schroeven.
Later gaf Hariri aan mogelijk toch als Libanees premier te zullen aanblijven. Daarvoor moest Hezbollah wel de bereid tonen over te gaan tot een ontwapening en zich uit regionale conflicten terug te trekken.
Hezbollah is een bondgenoot van Iran en dus een aartsvijand van Saudi-Arabië. De militante beweging is ook de machtigste vleugel binnen de Libanese regering.
Kroonprins
Vermoed wordt dat Saudi-Arabië met behulp van Hariri pogingen onderneemt om Hezbollah te isoleren en uit oorlogszones zoals Syrië en Jemen te bannen. In die gebieden koestert Saudi-Arabië immers eigen belangen.
“De Libanese politiek is steeds gekenmerkt door concurrentie en samenwerking tussen sektes,” betoogt Faysal Itani, specialist Midden-Oosten bij de Atlantic Council. “De tegenstelling tussen soennieten en sjiieten vormt daarbij een belangrijke factor.”
“Libanon wil zich officieel uit regionale conflicten houden, maar Hezbollah respecteert dat beleid niet. Wanneer activiteiten van Hezbollah consequenties hebben, krijgt echter ook Libanon klappen.”
Marianne Knaevelsrud waarschuwt voor mogelijke verdere problemen in de regio. Daarbij verwijst ze naar de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman. “Saudi-Arabië heeft historisch steeds een grote stabiliteit gekend,” zegt ze. “Het recente optreden van de kroonprins lijkt echter een belangrijk signaal van mogelijke veranderingen.”
“Salman heeft een aantal vooraanstaande Saudi’s laten arresteren op beschuldiging van corruptie. Bovendien toont hij ook in buitenlandse zaken een agressiever gelaat. De kroonprins lijkt zijn macht te willen consolideren en zijn invloed uit te breiden. Een conflictsituatie met Iran blijkt een grote ruimte te krijgen in het buitenlandse beleid van het Saudische koninkrijk.”
“Saudi-Arabië lijkt dan ook beter gediend met een nieuwe politieke verlamming in Libanon dan met een actieve regering die door Hezbollah wordt geleid,” benadrukt Knaevelsrud.
Inmiddels is Hariri terug in Libanon gearriveerd. Later zou meer duidelijkheid volgen over zijn toekomst. (mah)