Ga er niet vanuit dat de Vlaamse regering snel gevormd zal worden. Want N-VA zit in een zetel: niemand kan om hen heen, én de huidige Vlaamse regering in lopende zaken is een stabiel vehikel. Dus is rustig wachten wat er federaal gebeurt de slimste aanpak: zelfs de sp.a en Vlaams Belang kunnen in bepaalde scenario’s handig gebruikt worden.

Straks krijgt Vlaanderen voor het eerst een vrouwelijke minister-president: Liesbeth Homans (N-VA) mag Geert Bourgeois (N-VA) opvolgen als leider van de Vlaamse regering, als die laatste in Europa de eed gaat afleggen als Europees parlementslid. Het is weliswaar ‘maar’ een regering in lopende zaken, het is wel de enige in dit land die nog steeds een comfortabele meerderheid heeft, en rustig verder kan regeren. En dus mag Homans een ererondje rijden.

Tegelijk houdt informateur Bart De Wever (N-VA) de kaarten stevig tegen de borst voor een nieuwe Vlaamse regering. Hij blijft, ook na drie rondes, verder praten met Vlaams Belang, maar evengoed ook met de sp.a. Geen enkele lijn gaat dicht, behalve misschien met de groenen, die eigenlijk in weinig tot geen gedachte-oefeningen van de N-VA voorlopig nog voorkomen.

“De speeltijd is voorbij”

Die houding leidde tot irritatie bij Open Vld begin deze week. Gwendolyn Rutten (Open Vld) kwam in de tv-studio’s vragen aan N-VA om “klare wijn te schenken“. Volgens haar zijn de gesprekken tussen N-VA en Vlaams Belang onnodig en overbodig, “want Open Vld zou nooit samenwerken met Vlaams Belang”. Alexander De Croo (Open Vld) tweette dat “de speeltijd voorbij is”.

Bij N-VA reageert men hoogstens met schouderophalen. “Hoe meer Open Vld ons komt vertellen dat we moeten stoppen met praten, hoe meer de zin ontstaan om rustig verder te doen.”

De waarheid is dat de N-VA alle tijd van de wereld heeft. Er is mathematisch geen enkele coalitie in Vlaanderen mogelijk zonder de N-VA, of Vlaams Belang of de PVDA moeten betrokken worden in meerderheden. De N-VA loopt dus geen enkel risico om eraf gereden te worden. Vandaar dat de meest voor de hand liggende keuze, het verderzetten van de Zweedse coalitie met CD&V en Open Vld, niet zomaar wordt doorgeduwd.

“Een majeur probleem”

Integendeel, de partij kijkt in alle rust naar het federale niveau. Ze wacht tot daar iets gebeurt, voor het zich Vlaams vast zet. Want de N-VA wil zich federaal absoluut niet zomaar opzij laten zetten. Al vanaf dag één hanteert De Wever een simpel argument. Een federale regering heeft een meerderheid aan Vlaamse kant nodig, anders heeft ze “een majeur probleem”. Dat argument is des te sterker als Vlaams nog geen regering gevormd is. Zowel CD&V als Open Vld staan zo onder druk om niet zomaar federaal mee te stappen in een scenario zonder N-VA.

Want opnieuw daar: wil je zo’n ‘Vlaamse meerderheid’ in de regering, dan heb je N-VA nodig. Grondwettelijk of juridisch is zo’n meerderheid in een taalgroep overigens totaal niet nodig. In 2011 had premier Elio Di Rupo (PS) geen Vlaamse meerderheid, in 2014 had premier Charles Michel (MR) geen Franstalige meerderheid.

Twee blauwdrukken

Maar er is meer. De scenario’s die federaal op tafel liggen, vallen ruwweg terug op twee blauwdrukken. Eéntje met N-VA, waarbij verder gebouwd wordt op de rode en blauwe familie. Dan krijg je dus die ‘Bourgondische coalitie’, die ook in Antwerpen de stad bestuurt. In zo’n combinatie kan je ook Vlaams een afspiegeling van dergelijke regering maken: N-VA met Open Vld en sp.a.

Die laatste combinatie is zeker voor veel van de Vlaamse socialisten een horrorscenario. Het is een veel te rechtse regering. Maar iedereen is er zich van bewust dat Johan Vande Lanotte als informateur vooral een deal wil. Ook dat hij behoorlijk onthecht opereert van de sp.a en dus ‘zijn’ partij wel eens in dergelijke combinatie zou kunnen meesleuren. Het is geen toeval dat het jonge kamerlid Melissa Depraetere (sp.a) daar gisteren al voor waarschuwde. Die vrees leeft bij de jonge generatie. “Je moet opletten met Vande Lanotte, voor je het weet lost die gewoon alles op”, zo luidt de boutade over de Oostendenaar in de Wetstraat.

N-VA federaal eruit: dan zit je op Vlaams niveau ook in andere wereld

In het scenario waarbij de N-VA wél federaal eruit gezet wordt, en de PS een combinatie opzet zonder De Wever en co, dan is dat haast zeker een paars-groene combinatie. CD&V kan daar ook in stappen, maar is mathematisch niet nodig in zo’n regering, wat niet meteen comfortabel is.

Ook zo’n scenario heeft gevolgen voor het Vlaamse niveau. Stapt CD&V niet in zo’n federale combine met de PS, dan is het meteen partner nummer één voor de N-VA Vlaams. Maar dan moet een derde partner of oplossing gevonden worden. En Vlaams Belang kan dan minstens een argument zijn om druk te zetten op anderen.

“Het is een vreemde vaststelling, maar iedereen legt z’n kaarten bijzonder snel op tafel. Di Rupo deed dat op dag één, door een bonte coalitie zonder N-VA voor te stellen. Paul Magnette (PS) deed het vorige week nog eens, door voor een ‘noodregering’ te pleiten. Nu wordt Gwendolyn Rutten plots zenuwachtig, en ook Wouter Beke reageert via Twitter op onze gesprekken met Vlaams Belang. We zijn drie weken ver…”, zo stelt een N-VA-topper vast.

Alle wegen op het Vlaamse niveau leiden naar Rome, naar Bart De Wever

Hoe dan ook, door de dreiging van een Bourgondisch scenario heeft CD&V p Vlaams niveau niet veel keuze. Het moet de banden met N-VA stevig aanhalen. De christendemocraten willen ten alle prijze vermijden dat ze er af gereden worden op Vlaams niveau. Dat is voor hun burgemeesters uiterst belangrijk.

Terwijl voor de schermen Filip Dewinter (Vlaams Belang) dus gaat verklaren “dat Vlaams Belang meeschrijft aan een Vlaamse regeerverklaring”, is achter de schermen een andere beweging bezig. Overigens zette Dewinter gisteren z’n reeks ranzige tweets lustig verder. De gretigheid waarmee hij nu gaat verklaren dat er “goed wordt samengewerkt met N-VA” valt op. Niets is wat het lijkt in formatietijden.

Maar de conclusie is duidelijk voor N-VA: alle wegen op het Vlaamse niveau leiden naar Rome, naar Bart De Wever. De vraag is alleen langs wie die straks lopen, en dus is het kwestie van alles open te houden. “Wij kunnen de waiting game spelen.”