Niet elk koppel is gebaseerd op seksuele motieven

Levenslange partnerships tussen twee individuen zijn meestal gebaseerd op seksuele elementen, maar dat is zeker geen absolute voorwaarde. Dat is de conclusie van een studie bij een populatie konijnvissen (Siganus doliatus) door wetenschappers aan de University of Technology Sydney.

De Australische onderzoekers zeggen uiteindelijk te moeten hebben vaststellen dat er voor de paarvorming meerdere gronden kunnen worden gevonden. Die conclusie maakt volgens de wetenschappers echter meteen ook duidelijk dat men voorzichtig moet blijven met uitspraken over de impact van seksuele elementen in het dagelijkse leven van de natuur.

Niet altijd gericht op reproductie

“Vele diersoorten vormen langdurige partnerships die voor het leven worden gesloten,” benadrukt hoofdonderzoeker Rebecca Fox, professor maritieme biologie aan de University of Sydney.

“Wanneer een paar wordt gevormd, wordt echter quasi automatisch aan een unie tussen een mannelijk en vrouwelijk exemplaar gedacht en wordt verondersteld dat het verbond gericht is op de voortplanting. Meestal is dat inderdaad het geval.”

“Monogame paren hebben vaak een samenwerking om met een grotere kans op succes een kroost op te voeden. Dat gegeven werd ook bij de konijnvissen opgeworpen, maar de vaststellingen van een nieuw onderzoek spreken die theorieën grotendeels tegen.”

 Professor Fox merkt op dat het bijzonder moeilijk is om aan de hand van oppervlakkige criteria het geslacht van een konijnvis te bepalen. “Er werd echter verondersteld dat een koppel altijd uit een mannelijk en vrouwelijk exemplaar zou bestaan,” zegt de wetenschapper.

“Niemand kon echter bevestigen van het daadwerkelijke reproductieproces getuige zijn geweest. Nadat de dieren met akoestische tags waren uitgerust om hun activiteiten te volgen, moest men echter tot een andere conclusie over reproductie komen.”

“Daarbij bleek dat het paren vooral was gesitueerd tijdens kortstondige groepsmigraties, maar niet met de vaste partner. Bovendien bleken koppels soms te bestaan uit dieren van hetzelfde geslacht.”

Mutualisme en altruïsme 

“Wanneer het paren niet voorbehouden blijft tot de vaste partner en koppels ook uit dieren van hetzelfde geslacht kunnen worden gevormd, moet er voor het verbond een andere reden zijn dan de reproductie,” benadrukt Rebecca Fox.

“Onder meer kunnen paren bestaan uit coöperatieve allianties die de toegang tot levensmiddelen kunnen vergemakkelijken, zoals mannelijke cheetahs levenslange samenwerkingsverbanden in stand houden om hun territorium te verdedigen.”

“Maar ook deze allianties blijken uiteindelijk gebaseerd te zijn op basis van de reproductieve bronnen en daardoor uiteindelijk ook terugvallen op seksuele aspecten van het leven.”

“In feite blijkt een coöperatie tussen twee partners bijzonder moeilijk uit te leggen te zijn wanneer er geen onderlinge verwantschap bestaat,” zegt professor Fox nog.

“Natuurlijke selectie bevoordeelt immers vaak een egoïstische opstelling. Wanneer men iemand anders helpt ten koste van zichzelf, krijgen de reproductieve kansen van de andere partij meer kansen op succes dan de eigen vooruitzichten.”

Uiteindelijk kunnen er voor het coöperatieve gedrag volgens Fox een aantal verklaringen worden gegeven. Daarbij wordt enerzijds naar mutualisme – you do your thing, I’ll do mine, and we’re both better off – gewezen, maar ook van het wederzijds altruïsme – you scratch my back, I’ll scratch yours later – wordt gewag gemaakt.

In het geval van de konijnvissen moet volgens de onderzoekster mogelijk gekeken worden naar het voedingsgedrag. Onderzoek heeft aangetoond dat deze soorten vaak diep in scheuren en spleten moeten fourageren, waardoor het overzicht over de omgeving tijdelijk worden geblokkeerd. Dit kan tot riskante situaties leiden.

Dus is het misschien de moeite waard een tijdlang met een ander individu samen te werken, zodat men een partner heeft die mogelijk gevaar kan signaleren. Immers, net zoals bij Starsky en Hutch of Butch Cassidy en de Sundance Kid, is het vaak voldoende rugdekking te krijgen van een betrouwbare partner om de overlevingskansen te verbeteren.”

“Niemand weet nog hoe konijnvissen paren vormen en welk dier aan de basis van de alliantie ligt,” zegt professor Fox. “Pas wanneer er meer duidelijkheid is verkregen over de manier waarop de paarvorming in deze soort is gebaseerd, kan er met grotere zekerheid worden bepaald of samenwerking of reproductie de basis vormen voor de creatie van een bondgenootschap.”

“Ondertussen moet men echter bijzonder voorzichtig blijven met uitspraken over paarvervorming in de natuur, want dat concept zou misschien minder met seks te maken kunnen hebben dan algemeen wordt verondersteld.” (mah)

Meer