Het einde van het Noord-Amerikaanse vrijhandelsverdrag Nafta is nabij. Canada krijgt nog een korte bedenktijd om zich over een nieuwe handelsakkoord met de Verenigde Staten uit te spreken. Dat heeft de Amerikaanse president Donald Trump gezegd. Indien Canada niet bij de Amerikaanse voorstellen ingaat, zullen de Verenigde Staten volgens Trump alleen in een partnership met Mexico doorgaan.

Onder meer bij de Amerikaanse vakbonden en de technologiesector ervaart de Amerikaanse president moeilijkheden om voldoende steun te vinden, al zegt hij zelf dat de Verenigde Staten beter gediend zouden zijn met een Noord-Amerikaans vrijhandelsakkoord zonder Canada.

Onder meer Richard Trumka, voorzitter van de American Federation of Labor and Congress of Industrial Organizations (AFL-CIO) heeft al gezegd dat ook Canada in het akkoord moet worden betrokken. Hij wijst daarbij op de bestaande economische integratie van het Noord-Amerkaanse continent.

Het is volgens Trumka heel onwaarschijnlijk dat een gelijkaardig akkoord zonder medewerking van Canada zou kunnen functioneren. Ook Gary Shapiro, hoofd van de Consumer Technology Association, heeft al gewaarschuwd dat een uitsluiting van Canada uit een vrijhandelsakkoord de exportmogelijkheden van de Amerikaanse bedrijven zou beperken en de Amerikaanse economie schade zou kunnen toebrengen.

Reagan

Het North American Free Trade Agreement (Nafta) moest de handel tussen Mexico, de Verenigde Staten en Canada bevorderen. Het verdrag voorzag onder meer de verlaging of afschaffing van importtarieven, terwijl ook beperkingen op buitenlandse bezittingen en investeringen werden geschrapt. De drie landen beloofden ook het intellectueel eigendomsrecht van producten uit de andere lidstaten van het vrijhandelsverdrag te respecteren.

De eerste aanzet voor Nafta werd op het einde van de jaren zeventig van de voorbije eeuw gegeven door de Amerikaanse president Ronald Reagan, die een betere samenwerking met Canada in zijn verkiezingsprogramma had opgenomen. Dertig jaar geleden kwam inderdaad een Canadees-Amerikaans vrijhandelsakkoord tot stand.

Kort nadien liet toenmalig Mexicaans president Carlos Salinas de Gortari eveneens blijken in een intensievere Noord-Amerikaanse economische samenwerking te zijn geïnteresseerd.

De onderhandelingen leidden vier jaar later tot de ondertekening van het akkoord, dat twee jaar nadien – na een ratificatie door de parlementen van de drie deelnemende landen – in voege zou treden.

Kritiek

Nafta bleef echter niet zonder kritiek. In de Verenigde Staten leefde er vooral vrees dat vele bedrijven voor de lagere arbeidskosten hun fabrieken naar Mexico zouden verhuizen. In Mexico was men anderzijds vooral bang dat de Mexicaanse economie grotendeels in handen van de grote Amerikaanse bedrijven zou komen.

Economen erkennen in ieder geval dat de onderlinge handel tussen de drie landen onder invloed van Nafta duidelijk is toegenomen. Bovendien kon worden vastgesteld dat in Mexico en Canada door de bijkomende uitvoermogelijkheden ook een daling van de werkloosheid kon worden gemeld.

De meeste economische analyses geven aan dat Nafta voordelig is geweest voor de Noord-Amerikaanse economieën en hun gemiddelde burgers. Wel zouden problemen zijn ervaren door een kleine minderheid van werknemers in industrieën die aan handelscompetitie stonden blootgesteld.

De economen stelden in het algemeen dat een herziening of stopzetting van Nafta zou leiden tot nieuwe handelsbarrières die een negatieve impact zouden hebben op de Amerikaanse economie en tewerkstelling. Er werd echter aan toegevoegd dat Mexico het grootste slachtoffer zou worden.

Trump

In alle betrokken landen bleef echter steeds een belangrijke oppositie tegenover het vrijhandelsverdrag. Daarbij werd aangedrongen op een bijsturing of een volledige afschaffing van het akkoord.

Diezelfde ambities verschenen twee jaar geleden ook in de verkiezingscampagne van Donald Trump, die te kennen gaf dat Nafta een ramp was gebleken voor de Verenigde Staten. Hij beloofde een heronderhandeling van het akkoord.

De onderhandelingen over een herziening van Nafta gingen in augustus vorig jaar van start. De gesprekken verliepen bijzonder moeilijk. In augustus dit jaar kwam het echter toch tot een akkoord tussen Mexico en de Verenigde Staten.

Daarbij zouden vooral nieuwe afspraken zijn gemaakt over de beperking van de uitvoer van wagens naar de Verenigde Staten, terwijl de Mexicaanse industrie ook akkoord zou zijn moeten gegaan met de invoer van een minimumloon van 16 dollar per uur.

Daarop probeerde Donald Trump ook Canada onder druk te zetten met de gedane voorstellen in te stemmen. Dat is voorlopig echter nog niet gelukt. Vooral de bescherming van de Canadese zuivelhandel zou een probleem vormen.

Trump heeft te kennen gegeven dat hij het nieuwe verdrag over negentig dagen zal tekenen. Daardoor kreeg Canada nog dertig dagen om zich bij het akkoord aan te sluiten. Vooraleer Trump zijn handtekening kan zetten, moet immers ook het Amerikaanse Congres de tijd krijgen het nieuwe akkoord te bestuderen. 

In ieder geval is bepaald dat het nieuwe akkoord in geen geval de titel Nafta zal mogen dragen.