De Franse minister van Economie Bruno Le Maire zei afgelopen zondag op de radiozender France Inter ‘dat het kapitalisme de verkeerde weg opgaat’. Hij hekelde ‘de verspilling van grondstoffen’ en de ’toenemende ongelijkheid’ die het kapitalisme veroorzaakt’. Volgens Le Maire is ‘het kapitalisme van de ongelijkheid dood’. Hij noemde het ‘een moreel onrechtvaardig systeem’, dat ‘economisch inefficiënt’ is.
De strijd tegen het kapitalisme wordt niet enkel in Europa gevoerd. Ook in de VS wordt op verschillende fronten gewag gemaakt van economische ongelijkheid. De Democratische coryfeeën Bernie Sanders, Alexandria Ocasio-Cortez, Kamala Harris en Elisabeth Warren kondigen bij verkiezingswinst fikse belastingverhogingen voor de superrijken aan. Sanders wil de rijkste 0,2% van de VS een belasting van 77% opleggen. Warren wil met haar ‘Ultra Millionaire tax’ een jaarlijkse belasting van 2% opleggen aan mensen die meer dan 50 miljoen dollar bezitten en 3% op mensen die meer dan 1 miljard dollar in activa hebben. ‘Confiscerende belastingstarieven’ van 70%, 80% en zelfs 90% voor de rijken klinken sommige ‘forgotten people’ als muziek in de oren.
De wereld weet nochtans dat zulke maatregelen meestal weinig zoden aan de dijk zetten. De superrijken hebben voldoende geld om vernuftige belasting-achterpoortjes te vinden of, naar Frans model, te verhuizen.
Maar ook de superrijken, die zich vorige week verzamelden in Davos, zijn zich goed bewust van het feit dat het kapitalistisch systeem stuk is. Want grote delen van de samenleving lijken te worden uitgesloten van de vruchten die de economische groei wel degelijk afwerpt.
Toch mag de strijd tegen die ongelijkheid geen obsessie worden, schrijft Guillaume Moukala Same (Students For Liberty France) in de Franse zakenkrant Les Echos:
Ongelijkheid? “Leve het grote, stoute kapitalisme”
“Het voortdurend hameren op het verminderen van de ongelijkheid heeft ons het ultieme doel doen vergeten. Dat is de reductie van de armoede. Indien gelijkheid het belangrijkste in onze maatschappij wordt, maakt het niet uit of we allemaal even arm of even rijk zijn. Het radicale gelijkheidsstreven is dus absurd. Net als onze obsessie om het bestaande economische systeem te beoordelen doorheen een prisma van ongelijkheid.
Overal waar de economie zich een minimum van de vragende hand van de staat heeft kunnen bevrijden, is de situatie van de armen er op vooruitgegaan.”
Elke seconde treden 5 mensen toe tot de middenklasse
Een recent rapport van het World Data Lab voor het Brookings Institute bevestigt die stelling. De onderzoekers keken naar de inkomsten en uitgaven van de gezinnen in 188 naties. Wat bleek? Elke seconde breidt de wereldwijde middenklasse – met een dagelijks inkomen tussen 11 dollar en 110 dollar – met vijf personen uit.
Voor de eerste keer in de geschiedenis woont meer dan de helft van de wereldbevolking in een huisgezin waar voldoende inkomsten worden gegarandeerd om tot de wereldwijde middenklasse of hogere categorieën te kunnen horen.
China is de wereldkampioen van de armoedebestrijding
China is misschien nog het beste voorbeeld. Dat land is de wereldkampioen van de armoedebestrijding. Niet enkel omdat het er in slaagde om de armoede in de grote metropolen uit te roeien. Ook op het Chinese platteland is de bevolking minder behoeftig geworden. Dat platteland telde in 2016 weliswaar nog altijd 43 miljoen inwoners die onder de armoedegrens van 2.300 yuan of 396 euro per jaar blijven. Maar in het begin van de jaren tachtig waren in die gebieden nog 775 miljoen armen. Cijfers van de Wereldbank (zie tabel onder) voor de periode 1981 – 2015 bevestigen een zeer grote daling van de armoede in de wereld. Een trend die zich ook nu gewoon doorzet.
Belastingen moeten geen bestraffend karakter hebben
Guillaume Moukala Same : “Het kapitalisme beperkt zich dus niet tot het beperken van extreme armoede. Het belooft de mensheid een waardiger leven door het comfort van de consumptiemaatschappij te democratiseren. Enkel de westerse samenleving kon daar tot voor kort van profiteren.
[…] Uiteraard spelen belastingen een fundamentele rol om de minderbedeelden meer kansen op succes te bieden. Maar belastingen moeten geen bestraffend karakter hebben. Omdat de herverdeling niets meer dan een middel mag zijn om een doel te bereiken.”
