De introductie van het controversiële sociale kredietstelsel van China is in volle gang en versnelt nog. Dat zegt een rapport van de European Union Chamber of Commerce in China. De organisatie waarschuwt dat de buitenlandse overheden zich bewust moeten worden van de potentiële risico’s van het Chinese plan. De Chinese overheid heeft een uniek plan ontwikkeld om particulieren en bedrijven sociale kredietscores toe te kennen. Het initiatief heeft internationaal al grote bezorgdheid veroorzaakt. Het systeem zou immers de strikte controle van de Communistische Partij over de Chinese samenleving en economie nog versterken.
De Chinese autoriteiten kondigden het systeem zes jaar geleden aan. China meldde toen tegen eind dit decennium een systeem te creëren om het gedrag van individuen en bedrijven te evalueren. Op basis daarvan zouden beloningen of sancties worden toegekend.
Fraude
Volgens sommige experts kan het systeem een positieve bijdrage leveren, aangezien de maatregel zou toelaten om sociale problemen zoals fraude of voedselonzekerheid aan te pakken. Tevens denken zij dat het systeem de vrijheid van de autoriteiten in de regulering van de bedrijven zou beperken. De European Union Chamber of Commerce in China deelt die visie echter niet.
“Het sociale kredietstelsel is voor de autoriteiten een krachtig instrument om bedrijven te dwingen de Chinese politieke doelen te dienen,” waarschuwt Björn Conrad, chief executive van Sinolytics, een adviesbureau dat aan het rapport heeft meegewerkt. Met deze maatregelen kan de Chinese regering de bedrijven gemakkelijker reguleren en sturen. Bedrijven zullen voortaan bij hun beleidskeuzes rekening moeten houden met een schaal waarbij de overheid over goede en slechte projecten heeft beslist.”
Buitenlandse bedrijven die in China actief zijn, klagen al langer over een beperkte toegang tot de lokale markt. Bovendien wijzen ze sinds enkele tijd steeds meer over de groeiende rol die de staat onder leiding van president Xi Jinping in de economie opeist. “Die klachten vormen ook de kern van de Amerikaanse kritiek op de handelspraktijken van China,” aldus het persbureau Reuters. “Daardoor zijn beide landen in een bittere handelsoorlog verwikkeld geraakt.”
Sancties
Volgens de European Union Chamber of Commerce in China vormt het sociale krediet een belangrijke verschuiving in de toegang tot de Chinese markt. “De overheid krijgt een groter vermogen om op het gedrag van de bedrijven te wegen, zelfs al heeft de Chinese overheid beloofd een aantal traditionele beperkingen terug te schroeven,” zegt het rapport.
“De bedrijven zullen op een groot aantal criteria worden doorgelicht. Daarbij zou onder meer worden gekeken naar fiscale gegevens, douanedossiers, milieubescherming, productkwaliteit, gegevensoverdracht, prijzen, licenties en de naleving van de regelgeving. Negatieve beoordelingen zouden kunnen uitmonden in een brede reeks sancties. Dat kan variëren van kleine boetes tot een opname op een zwarte lijst.”
“Ook het gedrag van leveranciers en partners kunnen een invloed hebben op de eigen score,” aldus Conrad. “Er is ook geen enkele garantie dat de beoordelingen op een objectieve manier gebeuren. Buitenlandse bedrijven kunnen bovendien gekneld raken tussen de Chinese eisen en de normen die het thuisfront hanteert.”
Volgens Jörg Wuttke, voorzitter van de European Union Chamber of Commerce in China, lijkt de Chinese regering in eerste instantie vooral de activiteit op de eigen markt te willen viseren. Met het gedrag op de internationale markt lijken de autoriteiten zich volgens hem nog niet te moeien. Toch is er volgens Wuttke reden voor grote bezorgdheid.
Wuttke zegt dat de westerse landen over deze problemen dringend gesprekken met China moeten opstarten.
