Niet alle vluchtelingen integreren zich even gemakkelijk in hun nieuwe thuisland. Een aantal specifieke karaktereigenschappen vormen daarbij een duidelijke meerwaarde. Dat zegt een studie van het Deutsche Institut für Wirtschaftsforschung (DIW), de Universität des Saarlandes en de Universität Münster, gebaseerd op de gegevens van meer dan vierduizend vluchtelingen die al gemiddeld anderhalf jaar in Duitsland woonden. Onder meer wijst het rapport daarbij op een grotere risicobereidheid. Individuen die gemakkelijker vriendschappelijke relaties sluiten en een sterker gevoel van controle over hun eigen leven ervaren, kunnen zich eveneens sneller in hun nieuwe omgeving integreren.

Naast sociaal-demografische factoren is het volgens de onderzoekers duidelijk dat ook individuele persoonlijkheidskenmerken een beslissende rol hebben bij een succesvolle integratie van vluchtelingen.

Werk

“Door een grotere risicobereidheid zullen vluchtelingen sneller werk vinden,” zegt onderzoeksleider Elisabeth Hahn, psychologe aan de Universität des Saarlandes. “Tevens zullen ze meer sociale contacten opbouwen met andere personen. Immigranten die een sterkere overtuiging tonen de controle over hun eigen leven te hebben, zullen het tevens gemakkelijker vinden om zich in de maatschappij te integreren.”

“Dat geldt eveneens voor nieuwkomers die in staat zijn om met anderen gemakkelijk vriendschapsbanden te smeden. Deze groep blijkt bovendien meer vrienden te hebben, terwijl ze eveneens blijk geven van een grotere zelfverzekerdheid en tevredenheid. Daarnaast genieten ze ook van een betere gezondheid.”

“Vluchtelingen krijgen tijdens hun reis vaak met bijzonder traumatische ervaringen te maken,” benadrukken de onderzoekers. “Bovendien botsen ze in hun nieuwe land op onbekende levensomstandigheden. Al die situaties leggen op de vluchtelingen een zware last.”

“Maar als deze nieuwkomers ervan overtuigd zijn dat ze invloed op hun eigen lot kunnen uitoefenen, creëren ze voor zichzelf veel meer ruimte voor actie dan wanneer ze van mening zijn dat hun lot door de omstandigheden wordt bepaald. Risicobereidheid en een sociale instelling blijken in het moeilijke integratieproces eveneens nuttige eigenschappen te zijn.”

Religie

De resultaten van de studie bevestigen ook een reeks bevindingen van eerdere rapporten over de integratie van immigranten. “Mensen die al langere tijd in Duitsland wonen, integreren gemakkelijker dan meer recente nieuwkomers,” betogen de onderzoekers. “Een betere kennis van de Duitse taal draagt eveneens bij tot een succesvolle integratie. Dat geldt ook voor een hoger opleidingsniveau dat de vluchteling in zijn land van originel heeft verworven.”

“Maar ook het geslacht blijkt een duidelijke impact te hebben. Vrouwelijke vluchtelingen hebben minder vaak een baan dan hun mannelijke tegenhangers. Zij hebben ook minder sociale contacten.”

Een opmerkelijke vaststelling viel echter bij de religieuze banden – zij het nu islamitisch of christelijk – van de vluchtelingen. “Dat bleek geen enkele link te tonen met het niveau van integratie,” benadrukken de wetenschappers. “Dat staat in schril contrast met de vooroordelen die in hun nieuwe thuislanden vaak de ronde doen.”

De onderzoekers werpen tenslotte op dat integratie-programma’s ook aandacht moeten hebben voor de individuele persoonlijkheidskenmerken van de vluchtelingen. Onder meer het bijbrengen van een aantal sociale vaardigheden zal volgens hen de kansen op integratie voor een grote groep vluchtelingen gevoelig versterken.