Diensten zoals Spotify creëren in de muziekwereld een toenemende ongelijkheid. Blijkbaar alleen de absolute toplaag kan van de technologische ontwikkelingen profiteren. De muzikale middenklasse lijkt daarentegen gedoemd om te verdwijnen. Vanuit verschillende hoeken wordt dan ook aangestuurd op fundamentele veranderingen. Dat stelt technologiespecialist Victor Luckerson in een column voor het online magazine The Ringer.

“Fans betalen bij Spotify een maandelijks abonnement van 10 dollar,” zegt Luckerson. “Ze denken dat deze inkomsten – op uitzondering van een vergoeding van ongeveer 30 procent voor Spotify – ten goede zal komen aan de artiesten die zij zelf hebben beluisterd. Dat is echter niet het geval.”

“Alle inkomsten gaan immers in een gezamenlijke pot. De uiteindelijke verdeling gebeurt op basis van de totale streamingstatistieken. Een kleine groep sterren eist daardoor het grootste deel van de inkomsten op. Voor muzikanten met een minder grote naambekendheid blijven dan ook uiteindelijk slechts enkele kruimels over.”

Niches

“Spotify en andere diensten creëren wel degelijk een grotere ongelijkheid tussen artiesten,” benadrukt Zoë Keating, een Amerikaanse celliste en muziekactiviste. “In het verleden konden ook een aantal muzikanten uit de middencategorie van hun muziek leven. In de huidige streaming-economie hebben echter alleen nog de absolute super-muzikanten een overlevingskans. Op die manier dwingt men artiesten bovendien om muziek te maken die het brede publiek zou kunnen behagen. Niches die niet op mainstream-cultuur zijn gericht, komen daardoor niet meer aan bod.”

Bovendien zeggen critici dat het huidige model ook tot fraude aanzet. “Enkele jaren geleden genereerde de funkband Vulfpeck 20.000 dollar royalties met hun album Sleepify, dat uitsluitend uit stilte bestond. Vulfpeck had zijn publiek echter aangezet om het album tijdens de nacht, wanneer de luisteraars sliepen, te spelen,” zegt Luckerson. “Hoewel Spotify aangaf bewondering te hebben voor de slimme stunt, hebben minder scrupuleuze partijen gelijkaardige constructies opgezet. Sommige fraudeurs zouden daardoor zelfs bedragen tot 1 miljoen dollar aan royalties hebben opgehaald.”

Een aantal partijen roept om op over te schakelen op een model dat op de gebruiker is gericht. “In dit systeem wordt de maandelijkse betaling verdeeld onder de artiesten naar wie de individuele klant heeft geluisterd,” verduidelijkt Luckerson. “Dit zou het economisch model ook meer in lijn brengen met het systeem dat bij de fysieke muziekdragers werd gehanteerd. Toen konden niche-acts met een kleine groep loyale fans op basis van hun muziek een inkomen opbouwen.”

Tegenstrijdig

Sharky Laguna, muzikant en royalty-activist, wijst daarbij op een opmerkelijke tegenstrijdigheid. “Het publiek consumeert meer muziek dan ooit voordien,” aldus Laguna. “Er is dan ook iets verkeerd wanneer de artiest een even grote fangroep heeft als twintig jaar geleden, maar tegenover die periode nog slechts een fractie van de inkomsten ontvangt.”

Will Page, economisch directeur bij Spotify, waarschuwt echter dat de berekeningswijze veel complexer zou zijn en dan ook de administratieve kosten zou opdrijven. Mogelijke winsten voor de minder gekende artiesten zouden daardoor volgens Page volledig worden uitgehold.

Onder meer Deezer, een Franse sectorgenoot van Spotify, heeft echter al aangekondigd nog dit jaar te starten met een verdeelmodel dat op de gebruiker is gericht. “Dit model heeft meerdere voordelen,” zegt Alexander Holland, chief content officer bij Deezer. “Het systeem creëert nauwere banden tussen artiesten en hun doelgroepen. Fans krijgen immers de kans om met streaming hun favoriete muzikanten directer te ondersteunen. Het systeem zal ook helpen om streaming-fraude efficiënter te bestrijden en vergroot bovendien de transparantie voor artiesten en rechthebbenden.”

“Ons muziekgenre zal nooit bovenaan de hitlijsten staan, maar dat betekent niet dat het werk geen bijval kent,” zegt Keating. “Bovendien zijn niches cultureel belangrijk. Er moet dan ook gezorgd worden dat muzikanten uit de middencategorieën eveneens de kans krijgen om van hun werk te leven.”