In het Canadese televisieprogramma ‘Tout le monde en parle’ was een tijd geleden de Franse auteur Alexandre Jardin te gast. Die schreef in 2011 het boek ‘Des gens très bien‘, waarin hij de betrokkenheid van zijn familie bij de monsterdaden van het Vichy-regime tegenover de joden beschrijft.
Jardin is de kleinzoon van Jean Jardin, die directeur van het kabinet Laval was in voornoemd regime. Jardin stelde zich vragen bij de rol van zijn grootvader in 1942. In de razzia bij het Vélodrome d’Hiver (bekend als la rafle du ‘Vel d’Hiv‘) werden toen massa’s joden gearresteerd (foto). 7.000 Franse politiemannen en gendarmes – geen Duitsers – zouden op 17 juli van dat jaar zo’n 13.000 joden hebben gearresteerd, waaronder 4.000 kinderen. Minder dan 100 onder hen en geen enkel kind overleefden de deportatie. Het boek was zeer controversieel en deed de gemoederen vaak hoog oplopen omdat het een bladzijde in de Franse geschiedenis openbaar maakt die tot nu amper besproken is. Jardin werd door geen enkel Frans televisieprogramma uitgenodigd om er over zijn boek te praten.
Een nachtmerrie
Onderstaand fragment van het interview is het bekijken meer dan waard omdat het een goed beeld geeft van de krampachtige manier waarop Frankrijk met zijn oorlogsverleden blijft omgaan. Alexandre Jardin:
‘Ik zie dat we in Frankrijk gewend zijn grote rechtszaken te organiseren om monsters en kwaadaardigen te berechten, maar dat we 70 jaar na het einde van de oorlog nog altijd niet klaar zijn om over onze grootouders te praten.’
‘Mijn grootvader was een held in de familie. Het voorwoord in het boek dat mijn vader over hem had geschreven (‘La bête à bon Dieu‘, 1980) was van de hand van niemand minder dan president François Mitterrand. Toen ik begon onderzoek te doen naar ‘al die andere prachtige familieleden’ ontdekte ik dat hun verleden een ware nachtmerrie was.’
Er zijn niet veel mensen in staat om een kind vast te grijpen en het in een oven te gooien
‘Om deel te nemen aan de vreselijkste zaken hoef je geen monster zijn. Er zijn niet zo veel gekken en perverse mensen. Er zijn niet veel mensen in staat om een kind vast te grijpen en het in een oven te gooien. Dus om een staatsantisemitsime te organiseren ben je ook verplicht het sjieke volk achter je ideeën te krijgen. En om dat te doen moet je hun moraal bewerken. Staatsmisdaden vinden altijd hun oorsprong in de moraal. Het is altijd hetzelfde.
Toen George W. Bush besliste dat er een As van het Kwade en een As van het Goede bestond, waren bombardementen niet meer veraf. Eens men in de politiek met grote dosissen moraal begint te jongleren, wordt het bijna altijd gevaarlijk. Dat is voor mij de les van mijn grootvader.’
‘Des gens très bien‘ – bleken criminelen. Mensen die bedrijven stalen van de joden. Mensen die appartementen stalen van joden
‘De vrienden van mijn ouders en mijn grootouders – mensen die doorgingen voor ‘des gens très bien‘ – bleken criminelen. Mensen die bedrijven stalen van de joden. Mensen die appartementen stalen van joden. Het waren geen monsters, maar eens de goeden in een maatschappij zich achter de slechten scharen… dat is het einde van een samenleving.’ ‘Ik ben er van overtuigd dat mijn grootvader dacht dat hij goed deed. Dat is wat zo schokkend is. De soevereiniteit van Frankrijk stond boven alles. Deze mensen zouden alles doen om die soevereiniteit – die hen heilig was – te beschermen. Als daarvoor een gans volk moest worden uitgemoord, dan was dat maar zo. Pas op, antisemiet zijn in dat tijdperk was de regel, niet de uitzondering. Het was een sociale norm. Wie het niet was, was verdacht. Ook de Verenigde Staten hebben zich niet geroerd om Duitse joden te verwelkomen.’ Alexandre Jardin vond de sporen van betrokkenheid van zijn grootvader in de jodenvervolging in de oorlogsarchieven van Berlijn, niet de Franse. In eigen land had Jean Jardin alle sporen kunnen uitwissen, in Duitsland niet. Jardin zou tot 1947 in ballingschap leven om daarna opnieuw een politieke rol in Frankrijk op te nemen. Hij overleed in 1976.
La Maison du Peuple
Jardin heeft op enkele maanden van de Franse presidentsverkiezingen het burgerplatform ‘La Maison du Peuple‘ opgericht, een online verzamelplaats voor alle Fransen die zich niet langer door de politiek vertegenwoordigd beschouwen. Hij hoopt zo de opkomst van extreem-rechts tegen te gaan.