Een groeiend aantal Zweden voelt zich schuldig wanneer ze per vliegtuig reizen, vanwege de CO2-uitstoot die daarmee gepaard gaat. In Zweden is er zelfs een woord voor: ‘flygskam‘. Naar het Nederlands vertaald moet het zoiets als ‘vliegschaamte’ zijn. 

Luchtvervoer vertegenwoordigt 5% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Verwacht wordt dat de komende twintig jaar het aantal vliegtuigreizigers wereldwijd onder impuls van de nieuwe Aziatische middenklasse nog eens zal verdubbelen.

Trein vervangt het vliegtuig

Vele Zweden maken de overstap naar het spoorvervoer. Zo besliste de regering van Groenen en de sociaal-democraten recent 5 miljoen euro vrij te maken om nachttreinen naar verschillende grote Europese steden te financieren. 

Volgens het Zweedse dagblad Svenska Dagbladet is “de verkoop van Interrail-tickets vorig jaar met iets meer dan 60% gestegen”. De schattingen voor dit jaar wijzen op een vergelijkbare stijging. Volgens de CEO moet de toename in reserveringen enkele en alleen worden egzocht aan een groter bewustzijn rond het broeikaseffect.

Reizen per trein maakt vooral opgang onder Zweedse jongeren. De beweging werd populair dankzij mediafiguren zoals de jonge klimaatactiviste Greta Thunberg, die met de trein naar het Davos Economic Forum in Zwitserland reisde

Media spelen in op het fenomeen

Ook de media spelen in op het fenomeen van de vliegschaamte. In de Britse krant The Guardian juicht milieu-journalist John Vidal de keuze toe: “Wetenschappers pleiten voor een snelle en ingrijpende wijziging van onze levensstijl om de opwarming van de aarde te voorkomen. Vliegen is in dat verband het meest destructieve transportmiddel. Laten we dus de juiste vragen stellen.”

La Libre Belgique laat Axel Gosseries aan het woord. Hij onderzoekt economische en sociale ethiek bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (NFWO/ NFRS). Volgens hem blijft beleid essentieel om bijvoorbeeld de impact van diefstal te verminderen, maar behouden individuele acties van burgers al hun betekenis.”

In Zweden ontbreken de acties niet. Zo is er het Instagram-account Aningslösa Influencers dat de klimatologische impact van vliegreizen door beroemdheden hekelt. Het heeft nu meer dan 62.000 volgers.

Een ander initiatief werd gepubliceerd door de krant Dagens Nyheter: 250 mensen uit de filmwereld ondertekenden er een oproep waarbij de filmindustrie wordt gevraagd om filmen in het buitenland en corresponderende vliegreizen zo veel mogelijk te beperken.

Scandinavië en de klimaatwijziging

Scandinavië wordt vanwege zijn ligging uiteraard hard met de klimaatwijziging geconfronteerd. Net als Finland en Noorwegen ligt ook een deel van het Zweedse grondgebied zich boven de poolcirkel, waar snel smeltend ijs een grote impact heeft op het milieu.

Maar al deze landen behoren al tot ‘s werelds meest milieuvriendelijke volkeren. Net daarom ruilden de populisten van de Finse Partij bij de verkiezingen van vorige week hun traditionele stokpaardje van immigratie in voor de klimaatwijziging. Hun boodschap was zeer eenvoudig: “We hebben voldoende gedaan”.

Volgens de Finse populisten betaalt de werkende bevolking buitenmatig de prijs klimaatvriendelijke maatregelen. Een vaak gehoorde vraag is daarbij waarom een klein land als Finland zich meer inspanningen zou moeten getroosten dan grote vervuilers als de VS, China en India?

WOW Air, Jet Airways,…

De vliegschaamte maakt ondertussen ook de eerste slachtoffers. De Indische luchtvaartmaatschappij Jet Airways kampt met zware financiële problemen en schortte woensdag met onmiddellijke ingang alle vluchten op. Het is het concern niet gelukt om op tijd geld te lenen voor een noodfonds.Enkele weken geleden ging de IJslandse lagekostenmaatschappij WOW Air al failliet.

Volgens luchtvaartexperts is dat deels te wijten aan vliegschaamte. “Veel maatschappijen hebben nauwelijks reserve, waardoor een paar procent minder bezetting dodelijk kan zijn.”

Ryanair: een van Europa’s 10 grootste luchtvervuilers

Uit een analyse van het Brusselse onderzoeksbureau Transport & Environment blijkt ondertussen dat budgetluchtvaartmaatschappij Ryanair een van Europa’s 10 grootste luchtvervuilers is.

Het is de eerst keer dat een bedrijf dat niet in de energiesector zit een plaats in de top-10 van meest vervuilende bedrijven verovert. De rest van de top 10 bestaat exclusief uit steenkoolcentrales, waarvan er zeven in Duitsland zijn gesitueerd. Op nummer 1 staat de Belchatow-centrale in Polen.