Het aandeel Boeing gaat maandag 5% lager nadat bekend raakte dat China, Indonesië en Ethiopië hun Boeing 737 Max-toestellen aan de grond zullen houden. Dat gebeurt daags nadat bij een crash in Ethiopië alle 157 passagiers en bemanningsleden om het leven kwamen. Eerder op de dag noteerde het aandeel zelfs met een verlies van 10%, de grootste dag daling sinds 11 september 2001. Wat de crash heeft veroorzaakt is nog niet duidelijk. Wel dat de ongerustheid toeneemt nu 2 toestellen Boeing 737 Max op minder dan 5 maanden zijn neergestort. Wanneer en waarom storten vliegtuigen neer?
De 737 MAX zou het nieuwe paradepaardje van de Amerikaanse vliegtuigbouwer. Alle verkooprecords werden verbroken toen Boeing de nieuwe generatie van iconische 737-vliegtuigen aankondigde. De 737 MAX is relatief zuinig en daarom populair.
Boeing heeft inmiddels zo’n 350 toestellen afgeleverd aan klanten. Dat zijn luchtvaartmaatschappijen van over de hele wereld. Er zijn er sinds 2011 al meer dan 5.000 besteld, onder meer 135 door Ryanair alleen al.
Daarmee is de 737 MAX het snelst verkopende vliegtuig ooit. Maar na twee vliegrampen in relatief korte tijd dreigt een smet voor Boeing en het succesvolle model.
Wie in Europa vliegt met de Boeing 737 Max?
Ook een reeks Europese luchtvaartmaatschappijen heeft de toestellen in gebruik:
Deze ochtend werden de beide zwarte dozen van het zondag neergestorte toestel van Ethiopian Airlines teruggevonden. Een doos bevat de geluidsopnames uit de cockpit, de andere die met de vluchtdata. Het is nu wachten op de analyse van beide zwarte dozen of wat daar nog van over blijft om conclusies te kunnen trekken.
Waarom storten vliegtuigen neer?
In zijn bestseller ‘The Outliers’ ging auteur Malcolm Gladwell op zoek naar de reden achter vliegtuigcrashes:
“Vliegtuigongelukken in de echte wereld hebben weinig of niets van doen met wat u in films ziet. Zelden exploderen motoren, zoals dat in Hollywoodscenario’s wel de regel lijkt. Neen, vliegtuigongevallen zijn veelal het gevolg van de opeenstapeling van kleine en ogenschijnlijk onbelangrijke defecten.”
Slecht weer, achter op schema en moe
Bij een typisch ongeval is het weer bijvoorbeeld al slecht – niet verschrikkelijk, maar slecht genoeg opdat de piloot al iets meer gestresseerd is dan gewoonlijk. Bij een overgroot deel van de crashes is het vliegtuig achter op schema; tijd die de piloten willen inhalen. Bij 52% van de crashes is de piloot die achter de stuurknuppel zit op het moment dat het vliegtuig neerstort al 12 uur of langer wakker, wat betekent dat hij moe is en niet helder meer denkt. In 44% van de gevallen hebben beide piloten nooit eerder samen gevlogen, dus zijn ze niet echt comfortabel met elkaars gezelschap.
7 opeenvolgende menselijke fouten
Dan beginnen fouten op te treden en niet gewoon één grote fout. Het typische vliegtuigongeluk is het gevolg van zeven opeenvolgende menselijke fouten. Een van de piloten maakt een fout die op zichzelf geen probleem is. Maar dan maakt een van beide piloten er nog een, die gecombineerd met de eerste niet noodzakelijk een catastrofe veroorzaakt. Dan maken ze een derde fout en nog een en nog een en nog een en de combinatie van al deze kleine fouten veroorzaakt uiteindelijk een ramp.
Deze zeven fouten zijn daarenboven zelden problemen van know how of vliegexpertise. De piloot moet geen cruciaal technisch manoeuvre uitvoeren waarbij hij faalt. De fouten die vliegtuigen doen neerstorten zijn voornamelijk bemannings- en communicatiefouten. Een piloot weet iets belangrijks, maar verzuimt zijn medepiloot in te lichten. Een piloot doet iets verkeerds, maar de andere ziet dat niet. Een gevaarlijke situatie kan enkel worden vermeden door een complexe reeks stappen te volgen – maar op een of andere manier slagen de piloten er niet in die stappen te coördineren of slaan ze één zo’n stap over.
Samenwerking
‘De cockpit is ontwikkeld om een vlucht door twee mensen te laten uitvoeren. De ene moet daarbij de andere controleren of op zijn minst moeten beide piloten bereid zijn elkaar te helpen,’ zegt Earl Weener die jarenlang chef veiligheid was bij Boeing:
‘Vliegtuigen zijn weinig vergevingsgezind wanneer men de zaken niet doet zoals het hoort. Wanneer twee piloten samenwerken zal je altijd veiliger vliegen dan wanneer een piloot de stuurknuppel hanteert en de andere denkt enkel aanwezig te zijn voor mocht er iets met de eerste gebeuren.’