Wie steeds opnieuw hetzelfde verhaal vertelt, verliest aan credibiliteit

Wie steeds opnieuw hetzelfde verhaal vertelt, verliest aan credibiliteit. Dat is de conclusie van een onderzoek van wetenschappers aan de Washington University en de University of Georgia. Bij het vertellen van een verhaal moet men dan ook met een aantal valkuilen rekening houden. Uit de studie konden de onderzoekers ook een aantal specifieke pijlers van een geloofwaardig en boeiend verhaal afleiden.

“Storytelling zou banden moeten creëren,” zegt Elizabeth Bernstein, journalist bij de Amerikaanse krant Wall Street Journal. “Een persoonlijk verhaal vertelt details over de waarden, de geschiedenis en de levensvisie van de verteller. Die onthullingen creëren een mentale nabijheid en weerspiegelen een vertrouwen in de relatie.”

“Dat werkt echter alleen wanneer de verteller aanleg heeft om een goed verhaal te brengen. Vaak is dat niet het geval. Men vertelt verhalen die geen boodschap hebben of ongepast zijn. De verteller besteedt meestal ook geen aandacht aan de reacties van de luisteraar. Bovendien blijkt de verteller een voorkeur te hebben voor verhalen die hij eerder al heeft gebracht.”

Sympathie

“Met een onsamenhangend verhaal kan de luisteraar zich niet vereenzelvigen,” benadrukt Melanie Green, een specialist storytelling aan de University of Buffalo. “De luisteraar moet teveel inspanningen doen om de bedoeling van de communicatie te vatten.”

Het onderzoek van professor Green heeft wel aangetoond dat een verteller van verhalen van zijn toehoorders een warmer en sympathieker karakter krijgt toebedeeld dan de boodschapper van louter feiten of meningen. Eerder was ook al gebleken dat vrouwen een voorkeur tonen voor mannen die vaardig zijn in het vertellen van verhalen. Deze mannen geven immers aan in staat te zijn contacten te leggen, emoties te delen en zich kwetsbaar te tonen.

Nieuw onderzoek door wetenschappers van de Washington University en de University of Georgia toont echter aan dat een voortdurende herhaling van dezelfde verhalen, de percepties over de oprechtheid en authenticiteit van de verteller uithollen.

“De toehoorder gaat ervan uit dat de spreker niet zijn ware persoonlijkheid toont,” zegt onderzoeksleider Rachel Gershon, professor consumentengedrag aan de University of Washington. “Iedereen heeft zijn favoriete verhalen. Tegelijkertijd verwacht men dat sociale interacties een authentiek karakter hebben. Wanneer men deze verwachtingen schendt door verhalen steeds weer te herhalen, dreigt men een perceptie van een onoprecht karakter op te roepen.”

Dopamine en oxytocine

Er blijkt op die regel echter wel een uitzondering. “Wanneer de verteller duidelijk maakt dat hij naar een bekend verhaal gaat teruggeven, blijkt hij niet voor een verlies aan sympathie te moeten vrezen. De toehoorders beschouwen hem even authentiek als een verteller die een origineel verhaal naar voor brengt.”

De wetenschap weet inmiddels dat een goed verhaal de aanmaak van twee belangrijke neurochemicaliën – dopamine en oxytocine – stimuleert. Dopamine heeft een impact op de aandacht, terwijl oxytocine het samenhorigheidsgevoel bevordert.

“De werking van deze stoffen produceert een toestand van onderdompeling, waardoor de luisteraar zich bereid toont om door het verhaal opgenomen te worden en zich door de boodschap te laten overtuigen,” benadrukt Paul Zak, een neuro-econoom aan de Claremont Graduate University. “Om die toestand te creëren, moet de verteller ervoor zorgen dat zijn publiek bij de uitkomst van het verhaal emotioneel betrokken raakt.”

Het onderzoek van Zak toonde dat boeiende verhalen een aantal gemeenschappelijke elementen hebben. “Er moet een spannend begin worden gegarandeerd, waarna zowel de emotie als spanning snel moeten oplopen,” zegt hij. “Deze verhalen hebben bovendien personages die voldoende interessant en sympathiek zijn om bij het publiek positieve gevoelens op te roepen. Tenslotte zorgen deze verhalen voor actie en een bevredigende oplossing voor de spanning.

“Goede verhalenvertellers gebruiken hun stem om emoties, passie en drama over te brengen,” zegt Zak nog. “Dit zijn allemaal signalen die laten zien dat de verteller echt om het verhaal geeft. Emotionele verhalen – die het publiek aan het lachen brengen of bij de toehoorders ontroering, boosheid of verontwaardiging opwekken – hebben de grootste impact.”

Meer